Согласно приказу Министра здравоохранения и социального развития Республики Казахстан от 30 января 2015 года № 44. Зарегистрированного в Министерстве юстиции Республики Казахстан 31 марта 2015 года № 10589 «Об утверждении Правил проведения медико-социальной экспертизы» в Главе 2 Параграф 2. Порядок освидетельствования (переосвидетельствования) указаны необходимые данные в пункте номер 9.

Ссылка: http://adilet.zan.kz/rus/docs/V1500010589

Перечень основных документов, необходимых лабораторно-инструментальных обследований, консультации предоставляют семейные врачи по месту жительства.

МӘС үшін қандай құжаттар қажет
"Медициналық-әлеуметтік сараптама жүргізу ережесін бекіту туралы" Қазақстан Республикасы Әділет министрлігінде 2015 жылғы 31 наурызда № 10589 тіркелген Қазақстан Республикасы Денсаулық сақтау және әлеуметтік даму министрінің 2015 жылғы 30 қаңтардағы № 44 бұйрығын 2-тарауы 2-параграфына сәйкес. Куәландыру (қайта куәландыру) тәртібі туралы қажетті деректер 9-тармақта көрсетілген.

Сілтеме: http://adilet.zan.kz/rus/docs/V1500010589

Негізгі құжаттардың, қажетті зертханалық-аспаптық тексерулердің тізбесін, консультацияларды тұрғылықты жері бойынша отбасылық дәрігерлер ұсынады.

(ПИТРС – препараты, изменяющие течение рассеянного склероза)
По данным Клинического протокола МЗ РК по Рассеянному склерозу (G35) от 2018 в РЦРЗ (Республиканский центр развития здравоохранения МЗ РК) тактика лечения рассеянного склероза
Немедикаментозное лечение:
⦁ режим III;
⦁ диета: стол №15 (пища, богатая полиненасыщенными жирными кислотами Омега-3, лецитин, витамином D, В)
Медикаментозное лечение (УД– IA)
Стратегическая цель при лечении больного РС — сократить количество обострений, отсрочить переход РРС в ВПРС, предотвратить нарастание инвалидизации, улучшить качество жизни пациента. В этой связи проводят терапию, направленную на устранение обострения, проводимую в условиях стационара и превентивную терапию.  

Превентивная терапия РС направлена на профилактику обострений с помощью современных препаратов, изменяющих течение рассеянного склероза в виде пролонгированной модифицированной терапии. ПИТРС условно разделяются на 2 группы: ПИТРС «первой линии» и ПИТРС «второй линии». Препараты «первой линии» назначаются сразу после окончательной верификации диагноза рассеянного склероза ремитирующего течения при отсутствии противопоказаний

Ссылка: https://diseases.medelement.com/disease/рассеянный-склероз-2018/16013

- Вопрос о назначении ПИТРС решается строго индивидуально!!!
Согласно клинических данных, критериям МакДональда (сопоставление результатов МРТ с клиническими проявлениями, количеством обострений), только после определения течения заболевания, назначается необходимая линия ПИТРС (учитывая все показания и противопоказания конкретно для каждого пациента).
- Если на фоне лечение не отмечается динамика, необходима повторная консультация невропатолога с целью мониторинга течения заболевания, для определения клинического состояния пациента и коррекции лечения.

По данным Клинических рекомендации РФ (Россия) от 2016г:

Цель современной терапии РС – облегчить симптомы болезни, уменьшить активность заболевания, тем самым замедлив прогрессирование патологического процесса и дольше сохранить качество жизни пациента. В настоящее время не существует методов излечивания РС, но благодаря современным иммуномодулирующим препаратам, появилась возможность вмешиваться в естественный ход развития заболевания – препараты, изменяющие течение рассеянного склероза (ПИТРС).

Консервативное лечение
• С момента установления диагноза «Рассеянный склероз» всем пациентам показано назначение препаратов, изменяющих течение рассеянного склероза (ПИТРС), пожизненно (при хорошей переносимости).
(Сила рекомендаций – 1; достоверность доказательств – В)
Комментарии: Рекомендации международной исследовательской группы педиатрического рассеянного склероза (International Pediatric Multiple Sclerosis Study Group – IPMSSG) от 2012 г. предлагают начинать терапию первого ряда детям и подросткам, не лечившимся ранее и с подтвержденным диагнозом рецидивирующе-ремиттирующего PC, одной из форм интерферона-βж,7н (IFN β) или глатирамера ацетатаж,7н (GA)
В Российской Федерации зарегистрированы следующие препараты из группы ПИТРС:
• Интерферон бета–1аж,7н
- Препарат в растворе для инъекций (по 0,5 мл/22 мкг (6 млн. МЕ) и 0,5 мл/44 мкг (12 млн. МЕ).
Препарат вводится подкожно 3 раза в неделю, в одно и то же время, желательно вечером, в определенные дни недели, с интервалом не менее 48 ч. В начале терапии препаратом рекомендуется в течение первых 2-х недель вводить 8,8 микрограмма (0,1 мл 44 мкг или 0,2 мл 22 мкг), в течение 3-й и 4-й недели 22 микрограмма (0,25 мл 44 мкг или 0,5 (22 мкг), начиная с 5-й недели и далее вводить все содержимое шприца (0,5 мл 44 мкг).
- Лиофилизат для приготовления раствора для инъекций (по 30 мкг (6 млн. МЕ) в 1 мл).
Рекомендуемая доза препарата составляет 30 мкг (6 млн. МЕ) один раз в неделю, в одно и то же время, в один и тот же день недели, внутримышечно. Препарат вводится сразу после приготовления раствора. В 1 мл растворенного препарата во флаконе содержится 30 мкг (6 млн. МЕ).

• Интерферон бета–1bж,7н
Препарат вводится подкожно. Рекомендуемую дозу 0,25 мг (8 млн. МЕ), которая содержится в 1 мл приготовленного раствора; вводят через день.
Применение препаратов интерферона-бета ограничено у детей, согласно инструкции (в зависимости от производителя – применяется с 12 или с 16 лет).
В связи с этим применение препаратов в более раннем возрасте возможно только с разрешения Локального этического комитета медицинской организации, при наличии информированного согласия родителей/законных представителей и ребенка в возрасте старше 14 лет.

• Глатирамера ацетат ж,7н
Препарат вводится подкожно, ежедневно, 20 мг/сут однократно, предпочтительно в одно и то же время, длительно. Применение глатирамера ацетата ограничено у детей, согласно инструкции (с 16 лет). В связи с этим применение препаратов в более раннем возрасте возможно только с разрешения Локального этического комитета медицинской организации, при наличии информированного согласия родителей/законных представителей и ребенка в возрасте старше 14 лет.

• Пациентам, находящимся на терапии ПИТРС рекомендуется контролировать клинический анализ крови для оценки побочных эффектов не реже 1 раза в 6 месяцев
(Сила рекомендаций – 2; достоверность доказательств – С)
Комментарии: Наиболее частые побочные эффекты – лейкопения (обычно лимфопения), анемия, реже – тромбоцитопения. При наличии угрожающего снижения элементов крови необходимо рассмотреть вопрос об отмене препарата.
Комментарии: При неэффективности препаратов первой линии (препараты интерферона-бета и глатирамера ацетат) применяются препараты второй линии:
- Митоксантронж
Препарат для лечения РРС, ППРС, ВПРС.
Внутривенно капельно, в течение 30 минут, из расчета 12 мг/м2 1 раз в 3 месяца, суммарная доза препарата не должна превышать 80-100 мг/м2.
Непосредственно перед внутривенным введением необходимое количество препарата концентрата разбавляют не менее чем в 50 мл 0,9% раствора натрия хлорида. Разбавленный раствор должен использоваться немедленно после приготовления.
- Натализумабж, 7н
Это препарат рекомбинантных моноклональных антител к молекулам адгезии, который применяется в виде ежемесячных внутривенных инфузий 300 мг раствора, содержащего 20 мг натализумаба. Препарат хорошо переносится, однако одним из редких, но крайне тяжёлый осложнений его применения является прогрессирующая мультифокальная лейкоэнцефалопатия (ПМЛ).
Развитие данного состояния связывают с реактивацией латентного полиомавируса JC (JCV), вызывающей массивное поражение белого вещества. В опубликованных работах, описывающих использование натализумаба у детей и подростков с РС, отмечены уменьшение клинических и МРТ-обострений и благоприятный профиль переносимости и безопасности (Huppke P. et al., 2008; Borriello G et al., 2009).
Применение натализумаба ограничено у детей, согласно инструкции (с 18 лет). В связи с этим применение препаратов в более раннем возрасте возможно только с разрешения Локального этического комитета медицинской организации, при наличии информированного согласия родителей/законных представителей и ребенка в возрасте старше 14 лет.

Ссылка: https://diseases.medelement.com/disease/рассеянный-склероз-рекомендации-рф/15965

Препараты зарегистрированные в Республике Казахстан:
ПИТРС первой линии:
- Интерферон
- Глатирамера ацетат (Копаксон 20мг/сут и 40мг/сут)
- Терифлуномид (Абаджио) 14мг в таблетках (Несмотря на доказанную эффективность и безопасность, терифлуномид остается медикаментом второй очереди. Средство назначают больным с рассеянным склерозом на фоне активного течения при отсутствии результата от применения β-интерферонов) Рекомендованная доза составляет 14 мг. В отдельных случаях она может быть уменьшена до 7 мг. Принимают таблетку целиком, вне зависимости от приема пищи, в одно и то же время суток. Назначается строго индивидуально, по назначению врача!
ПИТРС второй линии:
- Натализумаб
- Окрелизумаб (Ocrevus) (Первое введение: Сначала придерживаются дозировки 0,6 г, которую вводят путем 2 отдельных внутривенных вливаний: сначала в виде инфузии 0,3 г, а затем повторной через 14 дней. Дальнейшая дозировка: Затем вводят в организм посредством единичной внутривенной инфузии 0,6 г каждые полгода. Первая последующая дозирова 0,6 г должна вводиться через 6 месяцев после первой исходной инфузии. Между каждой дозой следует поддерживать минимальный интервал в 20 недель). Назначается строго индивидуально, по назначению врача!
- Митоксантрон

!!! Нужно помнить о строго индивидуальном назначении препаратов, и имеющихся побочных эффектов, каждого отдельного препарата!!!

Қандай 1 немесе 2 желілерінің ШСАӨП таңдаған дұрыс және олар қалай тағайындалады?
(ШСАӨП-шашыраңқы склероздың ағымын өзгертетін препараттар)
ҚР ДСМ 2018 жылғы шашыраңқы склероз (G35) бойынша Клиникалық хаттамасының деректері бойынша ДСДРО-да (ҚР ДСМ Денсаулық сақтауды дамыту республикалық орталығы) шашыраңқы склерозды емдеу тактикасы
Дәрілік емес емдеу:
⦁ III режимі;
⦁ диета: №15 үстел (Омега-3 полиқанықпаған май қышқылдарына бай тағам, лецитин, D, В дәрумені)
Дәрі-дәрмекпен емдеу (УД-IA)
ШС-бен ауыратын науқасты емдеудегі стратегиялық мақсат-асқынулардың санын азайту, ШС-ның ҚҮШС-ға өтуін кейінге қалдыру, мүгедектіктің өсуіне жол бермеу және науқастың өмір сүру сапасын жақсарту. Осыған байланысты стационар жағдайында жүргізілетін асқынуды жоюға бағытталған терапия және алдын алу терапиясы жүргізіледі.

ШС алдын-алу терапиясы ұзартылған модификацияланған терапия түрінде шашыраңқы склероздың ағымын өзгертетін заманауи препараттардың көмегімен асқынулардың алдын алуға бағытталған. ШСАӨП шартты түрде 2 топқа бөлінеді: «бірінші желі» ШСАӨП-ы және «екінші желі» ШСАӨП-ы. "Бірінші желі" препараттары қарсы көрсетілімдер болмаған кезде ремитациялық ағымдағы шашыраңқы склерозы диагнозын түпкілікті тексергеннен кейін бірден тағайындалады
Сілтеме: https://diseases.medelement.com/disease/рассеянный-склероз-2018/16013

- ШСАӨП тағайындау туралы мәселе қатаң түрде жеке шешіледі!!!
Клиникалық мәліметтерге сәйкес, Макдональд критерийлері (МРТ нәтижелерін клиникалық көріністермен, асқыну санымен салыстыру), аурудың ағымын анықтағаннан кейін ғана қажетті ШСАӨП желісі тағайындалады (әр пациент үшін барлық көрсеткіштер мен қарсы көрсетілімдерді ескере отырып).
- Егер емдеу аясында динамика байқалмаса, емделушінің клиникалық жағдайын анықтау және емдеуді түзету үшін ауру ағымының мониторингі мақсатында невропатологтың қайта консультациясы қажет.

Ресей Федерациясының (Ресей) 2016 жылғы клиникалық ұсынысына сәйкес:

РС заманауи терапиясының мақсаты-аурудың белгілерін жеңілдету, аурудың белсенділігін азайту, осылайша патологиялық процестің дамуын баяулату және науқастың өмір сүру сапасын ұзақ сақтау. Қазіргі уақытта ШС –ы емдеудің әдістері жоқ, бірақ қазіргі иммуномодуляциялық препараттардың арқасында аурудың дамуының табиғи барысына шашыраңқы склероздың (ШСАӨП) ағымын өзгертетін препараттар арқылы араласуға мүмкіндік туды.

Консервативті емдеу
* "Шашыраңқы склероз" диагнозы қойылған сәттен бастап барлық пациенттерге шашыраңқы склероздың (ШСАӨП) ағымын өзгертетін препараттарды (көтере алушылығы қалыпты болғанда) тағайындау көрсетілген.
(Ұсыныстардың күші – 1; дәлелдемелердің сенімділігі-В)
Түсіндірмелер: 2012 жылғы Педиатриялық шашыраңқы склероздың халықаралық зерттеу тобының (International Pediatric Multiple Sclerosis Study Group – IPMSSG) ұсынымдарында бірінші қатардағы терапияны бұрын емделмеген және қайталанған-ремиттелген ШС диагнозы расталған балалар мен жасөспірімдерге интерферонның βж,7н (IFN β) бір түрімен немесе глатирамер ацетатпенж,7н (GA)) бастау ұсынылған.
Ресей Федерациясында ШСАӨП тобынан келесі препараттар тіркелген:
• Интерферон бета–1аж,7н
- Инъекцияға арналған ерітіндідегі препарат (0,5 мл/22 мкг (6 млн.ХБ) және 0,5 мл/44 мкг (12 млн. ХБ).
Препарат аптасына 3 рет, бір уақытта, мүмкіндігінше кешке, аптаның белгілі бір күндерінде, кемінде 48 сағаттың аралықпен тағайындалады. Препаратпен емдеудің басында алғашқы 2 апта ішінде 8,8 микрограмм (0,1 мл 44 мкг немесе 0,2 мл 22 мкг), 3-ші және 4-ші апта ішінде 22 микрограмм (0,25 мл 44 мкг немесе 0,5 (22 мкг), 5-ші аптадан бастап және одан әрі шприцтегі барлық мөлшерді (0,25 мл 44 мкг немесе 0,5 (22 мкг) енгізу ұсынылады.0,5 мл 44 мкг).
- Инъекцияға арналған ерітінді дайындауға арналған Лиофилизат (1 мл-де 30 мкг (6 млн. ХБ).
Препараттың ұсынылатын дозасы аптасына бір рет, бір уақытта, аптаның бір күні, бұлшықет ішіне 30 мкг (6 млн.ХБ) құрайды. Препарат ерітіндіні дайындағаннан кейін бірден енгізіледі. Құтыдағы 1 мл ерітілген препаратта 30 мкг (6 млн.ХБ) болады.

• Интерферон бета–1bж,7н
Препарат тері астына енгізіледі. 1 мл дайындалған ерітіндіде болатын 0,25 мг (8 млн.ХБ) ұсынылатын доза күнара енгізеді.
Нұсқауларға сәйкес балаларда интерферон-бета препараттарын қолдану шектелген (өндірушіге байланысты – 12 жастан немесе 16 жастан бастап қолданылады).
Осыған байланысты препараттарды ерте жаста қолдануға ата-аналарының/заңды өкілдерінің және 14 жастан асқан баланың ақпараттандырылған келісімі болған жағдайда медициналық ұйымның жергілікті этикалық комитетінің рұқсатымен ғана жол беріледі.

• Глатирамер ацетаты ж,7н
Препарат тері астына, күн сайын, тәулігіне 20 мг бір рет, мүмкіндігінше бір уақытта, ұзақ уақыт бойы енгізіледі. Глатирамер ацетатын нұсқауларға сәйкес (16 жастан бастап) балаларда қолдану шектелген. Осыған байланысты препараттарды ерте жаста қолдануға ата-аналарының/заңды өкілдерінің және 14 жастан асқан баланың ақпараттандырылған келісімі болған жағдайда медициналық ұйымның жергілікті этикалық комитетінің рұқсатымен ғана жол беріледі.

* ШСАӨП емделіп жатқан пациенттерге жағымсыз әсерлерін 6 айда кемінде 1 рет бағалау үшін клиникалық қан талдауын бақылау ұсынылады
(Ұсыныстардың күші – 2; дәлелдемелердің сенімділігі-С)
Пікірлер: Жиі кездесетін жанама әсерлер-лейкопения (әдетте лимфопения), анемия, сирек жағдайда – тромбоцитопения. Қан элементтері қауіп төндіретін деңгейге дейін төмендеген жағдайда препаратты тоқтату туралы мәселені қарау қажет.
Түсіндірмелер: бірінші желіы препараттары тиімсіз болған жағдайда (Интерферон-бета және глатирамер ацетаты препараттары) екінші желі препараттары қолданылады:
- Митоксантронж
РШС, ҚҮШС, БҮШС емдеуге арналған Препарат.
Көктамыр ішіне тамшылатып, 30 минут бойы, 3 айда 1 рет 12 мг/м2 есебінен препараттың жиынтық дозасы 80-100 мг/м2 аспауы тиіс.
Көктамыр ішіне енгізер алдында концентрат препаратының қажетті мөлшерін кемінде 50 мл 0,9% натрий хлориді ерітіндісінде сұйылтады. Сұйылтылған ерітінді дайындалғаннан кейін дереу пайдаланылуы тиіс.
- Натализумабж, 7н
Бұл құрамында 20 мг натализумабы бар, ерітіндінің 300 мг ай сайынғы тамырішілік инфузиялар түрінде қолданылатын адгезия молекулаларына рекомбинантты моноклоналды антиденелер препараты. Препаратты науқастан қиындықсыз көтереді, бірақ оны қолданудың сирек кездесетін, бірақ өте ауыр асқынуларының бірі-прогрессивті мультифокальды лейкоэнцефалопатия (ҮКЛ).
Бұл жағдайдың дамуы ақ заттың жаппай зақымдануын тудыратын JC (JCV) жасырын полиомавирустың реактивациясымен байланысты. ШС бар балалар мен жасөспірімдерде натализумабты қолдануды сипаттайтын жарияланған еңбектерде клиникалық және МРТ-асқынулардың азаюы және төзімділік пен қауіпсіздіктің қолайлы бейіні көрсетілген (Huppke P. et al., 2008; Borriello G et al., 2009).
Натализумабты қолдану нұсқауларға сәйкес (18 жастан бастап) балаларда шектеулі. Осыған байланысты препараттарды ерте жаста қолдануға ата-аналарының/заңды өкілдерінің және 14 жастан асқан баланың ақпараттандырылған келісімі болған жағдайда медициналық ұйымның жергілікті этикалық комитетінің рұқсатымен ғана жол беріледі.

Сілтеме: https://diseases.medelement.com/disease/рассеянный-склероз-рекомендации-рф/15965

Қазақстан Республикасында тіркелген препараттар:
Бірінші желі ШСАӨП-ы:
- Интерферон
- Глатирамер ацетаты (Копаксон 20 мг/тәулік және 40 мг/тәулік)
- Таблеткалы Терифлуномид (Абаджио) 14 мг (дәлелденген тиімділігі мен қауіпсіздігіне қарамастан, терифлуномид екінші кезектегі дәрі болып қала береді. Препаратты белсенді ағымы аясында шашыраңқы склерозы бар науқастарға β-интерферондарды қолданудың нәтижесі болмаған кезде тағайындайды) ұсынылған доза 14 мг құрайды. Дәрігердің нұсқауы бойынша қатаң түрде жеке-жеке тағайындалады!
Екінші желі ШСАӨП-ы:
- Натализумаб
- Окрелизумаб (Ocrevus) (Бірінші енгізу: алдымен 0,6 г дозасын ұстанады, оны 2 бөлек көктамырішілік инфузия жолымен енгізеді: алдымен 0,3 г инфузия түрінде, содан кейін 14 күннен кейін қайта енгізеді. Одан әрі дозасы: содан кейін әрбір жарты жыл сайын 0,6 г бірлік көктамырішілік инфузия арқылы ағзаға енгізіледі. 0,6 г алғашқы кейінгі дозалау алғашқы бастапқы инфузиядан кейін 6 айдан соң енгізілуі тиіс. Әрбір доза арасында ең аз аралықты 20 апта ұстау керек). Дәрігердің нұсқауы бойынша қатаң түрде жеке-жеке тағайындалады!
- Митоксантрон

!!! Дәрі-дәрмектердің қатаң жеке тағайындалуын және әрбір жеке препараттың жанама әсерлерін есте ұстаған жөн!!!

(ПИТРС – препараты, изменяющие течение рассеянного склероза)
По данным Клинического протокола МЗ РК по Рассеянному склерозу (G35) от 2018 в РЦРЗ (Республиканский центр развития здравоохранения МЗ РК) тактика лечения рассеянного склероза
Немедикаментозное лечение:
⦁ режим III;
⦁ диета: стол №15 (пища, богатая полиненасыщенными жирными кислотами Омега-3, лецитин, витамином D, В)
Медикаментозное лечение (УД– IA)
Стратегическая цель при лечении больного РС — сократить количество обострений, отсрочить переход РРС в ВПРС, предотвратить нарастание инвалидизации, улучшить качество жизни пациента. В этой связи проводят терапию, направленную на устранение обострения, проводимую в условиях стационара и превентивную терапию.  

Превентивная терапия РС направлена на профилактику обострений с помощью современных препаратов, изменяющих течение рассеянного склероза в виде пролонгированной модифицированной терапии. ПИТРС условно разделяются на 2 группы: ПИТРС «первой линии» и ПИТРС «второй линии». Препараты «первой линии» назначаются сразу после окончательной верификации диагноза рассеянного склероза ремитирующего течения при отсутствии противопоказаний

Ссылка: https://diseases.medelement.com/disease/рассеянный-склероз-2018/16013

- Вопрос о назначении ПИТРС решается строго индивидуально!!!
Согласно клинических данных, критериям МакДональда (сопоставление результатов МРТ с клиническими проявлениями, количеством обострений), только после определения течения заболевания, назначается необходимая линия ПИТРС (учитывая все показания и противопоказания конкретно для каждого пациента).
- Если на фоне лечение не отмечается динамика, необходима повторная консультация невропатолога с целью мониторинга течения заболевания, для определения клинического состояния пациента и коррекции лечения.

По данным Клинических рекомендации РФ (Россия) от 2016г:

Цель современной терапии РС – облегчить симптомы болезни, уменьшить активность заболевания, тем самым замедлив прогрессирование патологического процесса и дольше сохранить качество жизни пациента. В настоящее время не существует методов излечивания РС, но благодаря современным иммуномодулирующим препаратам, появилась возможность вмешиваться в естественный ход развития заболевания – препараты, изменяющие течение рассеянного склероза (ПИТРС).

Консервативное лечение
• С момента установления диагноза «Рассеянный склероз» всем пациентам показано назначение препаратов, изменяющих течение рассеянного склероза (ПИТРС), пожизненно (при хорошей переносимости).
(Сила рекомендаций – 1; достоверность доказательств – В)
Комментарии: Рекомендации международной исследовательской группы педиатрического рассеянного склероза (International Pediatric Multiple Sclerosis Study Group – IPMSSG) от 2012 г. предлагают начинать терапию первого ряда детям и подросткам, не лечившимся ранее и с подтвержденным диагнозом рецидивирующе-ремиттирующего PC, одной из форм интерферона-βж,7н (IFN β) или глатирамера ацетатаж,7н (GA)
В Российской Федерации зарегистрированы следующие препараты из группы ПИТРС:
• Интерферон бета–1аж,7н
- Препарат в растворе для инъекций (по 0,5 мл/22 мкг (6 млн. МЕ) и 0,5 мл/44 мкг (12 млн. МЕ).
Препарат вводится подкожно 3 раза в неделю, в одно и то же время, желательно вечером, в определенные дни недели, с интервалом не менее 48 ч. В начале терапии препаратом рекомендуется в течение первых 2-х недель вводить 8,8 микрограмма (0,1 мл 44 мкг или 0,2 мл 22 мкг), в течение 3-й и 4-й недели 22 микрограмма (0,25 мл 44 мкг или 0,5 (22 мкг), начиная с 5-й недели и далее вводить все содержимое шприца (0,5 мл 44 мкг).
- Лиофилизат для приготовления раствора для инъекций (по 30 мкг (6 млн. МЕ) в 1 мл).
Рекомендуемая доза препарата составляет 30 мкг (6 млн. МЕ) один раз в неделю, в одно и то же время, в один и тот же день недели, внутримышечно. Препарат вводится сразу после приготовления раствора. В 1 мл растворенного препарата во флаконе содержится 30 мкг (6 млн. МЕ).

• Интерферон бета–1bж,7н
Препарат вводится подкожно. Рекомендуемую дозу 0,25 мг (8 млн. МЕ), которая содержится в 1 мл приготовленного раствора; вводят через день.
Применение препаратов интерферона-бета ограничено у детей, согласно инструкции (в зависимости от производителя – применяется с 12 или с 16 лет).
В связи с этим применение препаратов в более раннем возрасте возможно только с разрешения Локального этического комитета медицинской организации, при наличии информированного согласия родителей/законных представителей и ребенка в возрасте старше 14 лет.

• Глатирамера ацетат ж,7н
Препарат вводится подкожно, ежедневно, 20 мг/сут однократно, предпочтительно в одно и то же время, длительно. Применение глатирамера ацетата ограничено у детей, согласно инструкции (с 16 лет). В связи с этим применение препаратов в более раннем возрасте возможно только с разрешения Локального этического комитета медицинской организации, при наличии информированного согласия родителей/законных представителей и ребенка в возрасте старше 14 лет.

• Пациентам, находящимся на терапии ПИТРС рекомендуется контролировать клинический анализ крови для оценки побочных эффектов не реже 1 раза в 6 месяцев
(Сила рекомендаций – 2; достоверность доказательств – С)
Комментарии: Наиболее частые побочные эффекты – лейкопения (обычно лимфопения), анемия, реже – тромбоцитопения. При наличии угрожающего снижения элементов крови необходимо рассмотреть вопрос об отмене препарата.
Комментарии: При неэффективности препаратов первой линии (препараты интерферона-бета и глатирамера ацетат) применяются препараты второй линии:
- Митоксантронж
Препарат для лечения РРС, ППРС, ВПРС.
Внутривенно капельно, в течение 30 минут, из расчета 12 мг/м2 1 раз в 3 месяца, суммарная доза препарата не должна превышать 80-100 мг/м2.
Непосредственно перед внутривенным введением необходимое количество препарата концентрата разбавляют не менее чем в 50 мл 0,9% раствора натрия хлорида. Разбавленный раствор должен использоваться немедленно после приготовления.
- Натализумабж, 7н
Это препарат рекомбинантных моноклональных антител к молекулам адгезии, который применяется в виде ежемесячных внутривенных инфузий 300 мг раствора, содержащего 20 мг натализумаба. Препарат хорошо переносится, однако одним из редких, но крайне тяжёлый осложнений его применения является прогрессирующая мультифокальная лейкоэнцефалопатия (ПМЛ).
Развитие данного состояния связывают с реактивацией латентного полиомавируса JC (JCV), вызывающей массивное поражение белого вещества. В опубликованных работах, описывающих использование натализумаба у детей и подростков с РС, отмечены уменьшение клинических и МРТ-обострений и благоприятный профиль переносимости и безопасности (Huppke P. et al., 2008; Borriello G et al., 2009).
Применение натализумаба ограничено у детей, согласно инструкции (с 18 лет). В связи с этим применение препаратов в более раннем возрасте возможно только с разрешения Локального этического комитета медицинской организации, при наличии информированного согласия родителей/законных представителей и ребенка в возрасте старше 14 лет.

Ссылка: https://diseases.medelement.com/disease/рассеянный-склероз-рекомендации-рф/15965

Препараты зарегистрированные в Республике Казахстан:
ПИТРС первой линии:
- Интерферон
- Глатирамера ацетат (Копаксон 20мг/сут и 40мг/сут)
- Терифлуномид (Абаджио) 14мг в таблетках (Несмотря на доказанную эффективность и безопасность, терифлуномид остается медикаментом второй очереди. Средство назначают больным с рассеянным склерозом на фоне активного течения при отсутствии результата от применения β-интерферонов) Рекомендованная доза составляет 14 мг. В отдельных случаях она может быть уменьшена до 7 мг. Принимают таблетку целиком, вне зависимости от приема пищи, в одно и то же время суток. Назначается строго индивидуально, по назначению врача!
ПИТРС второй линии:
- Натализумаб
- Окрелизумаб (Ocrevus) (Первое введение: Сначала придерживаются дозировки 0,6 г, которую вводят путем 2 отдельных внутривенных вливаний: сначала в виде инфузии 0,3 г, а затем повторной через 14 дней. Дальнейшая дозировка: Затем вводят в организм посредством единичной внутривенной инфузии 0,6 г каждые полгода. Первая последующая дозирова 0,6 г должна вводиться через 6 месяцев после первой исходной инфузии. Между каждой дозой следует поддерживать минимальный интервал в 20 недель). Назначается строго индивидуально, по назначению врача!
- Митоксантрон

!!! Нужно помнить о строго индивидуальном назначении препаратов, и имеющихся побочных эффектов, каждого отдельного препарата!!!

Қандай 1 немесе 2 желілерінің ШСАӨП таңдаған дұрыс және олар қалай тағайындалады?
(ШСАӨП-шашыраңқы склероздың ағымын өзгертетін препараттар)
ҚР ДСМ 2018 жылғы шашыраңқы склероз (G35) бойынша Клиникалық хаттамасының деректері бойынша ДСДРО-да (ҚР ДСМ Денсаулық сақтауды дамыту республикалық орталығы) шашыраңқы склерозды емдеу тактикасы
Дәрілік емес емдеу:
⦁ III режимі;
⦁ диета: №15 үстел (Омега-3 полиқанықпаған май қышқылдарына бай тағам, лецитин, D, В дәрумені)
Дәрі-дәрмекпен емдеу (УД-IA)
ШС-бен ауыратын науқасты емдеудегі стратегиялық мақсат-асқынулардың санын азайту, ШС-ның ҚҮШС-ға өтуін кейінге қалдыру, мүгедектіктің өсуіне жол бермеу және науқастың өмір сүру сапасын жақсарту. Осыған байланысты стационар жағдайында жүргізілетін асқынуды жоюға бағытталған терапия және алдын алу терапиясы жүргізіледі.

ШС алдын-алу терапиясы ұзартылған модификацияланған терапия түрінде шашыраңқы склероздың ағымын өзгертетін заманауи препараттардың көмегімен асқынулардың алдын алуға бағытталған. ШСАӨП шартты түрде 2 топқа бөлінеді: «бірінші желі» ШСАӨП-ы және «екінші желі» ШСАӨП-ы. "Бірінші желі" препараттары қарсы көрсетілімдер болмаған кезде ремитациялық ағымдағы шашыраңқы склерозы диагнозын түпкілікті тексергеннен кейін бірден тағайындалады
Сілтеме: https://diseases.medelement.com/disease/рассеянный-склероз-2018/16013

- ШСАӨП тағайындау туралы мәселе қатаң түрде жеке шешіледі!!!
Клиникалық мәліметтерге сәйкес, Макдональд критерийлері (МРТ нәтижелерін клиникалық көріністермен, асқыну санымен салыстыру), аурудың ағымын анықтағаннан кейін ғана қажетті ШСАӨП желісі тағайындалады (әр пациент үшін барлық көрсеткіштер мен қарсы көрсетілімдерді ескере отырып).
- Егер емдеу аясында динамика байқалмаса, емделушінің клиникалық жағдайын анықтау және емдеуді түзету үшін ауру ағымының мониторингі мақсатында невропатологтың қайта консультациясы қажет.

Ресей Федерациясының (Ресей) 2016 жылғы клиникалық ұсынысына сәйкес:

РС заманауи терапиясының мақсаты-аурудың белгілерін жеңілдету, аурудың белсенділігін азайту, осылайша патологиялық процестің дамуын баяулату және науқастың өмір сүру сапасын ұзақ сақтау. Қазіргі уақытта ШС –ы емдеудің әдістері жоқ, бірақ қазіргі иммуномодуляциялық препараттардың арқасында аурудың дамуының табиғи барысына шашыраңқы склероздың (ШСАӨП) ағымын өзгертетін препараттар арқылы араласуға мүмкіндік туды.

Консервативті емдеу
* "Шашыраңқы склероз" диагнозы қойылған сәттен бастап барлық пациенттерге шашыраңқы склероздың (ШСАӨП) ағымын өзгертетін препараттарды (көтере алушылығы қалыпты болғанда) тағайындау көрсетілген.
(Ұсыныстардың күші – 1; дәлелдемелердің сенімділігі-В)
Түсіндірмелер: 2012 жылғы Педиатриялық шашыраңқы склероздың халықаралық зерттеу тобының (International Pediatric Multiple Sclerosis Study Group – IPMSSG) ұсынымдарында бірінші қатардағы терапияны бұрын емделмеген және қайталанған-ремиттелген ШС диагнозы расталған балалар мен жасөспірімдерге интерферонның βж,7н (IFN β) бір түрімен немесе глатирамер ацетатпенж,7н (GA)) бастау ұсынылған.
Ресей Федерациясында ШСАӨП тобынан келесі препараттар тіркелген:
• Интерферон бета–1аж,7н
- Инъекцияға арналған ерітіндідегі препарат (0,5 мл/22 мкг (6 млн.ХБ) және 0,5 мл/44 мкг (12 млн. ХБ).
Препарат аптасына 3 рет, бір уақытта, мүмкіндігінше кешке, аптаның белгілі бір күндерінде, кемінде 48 сағаттың аралықпен тағайындалады. Препаратпен емдеудің басында алғашқы 2 апта ішінде 8,8 микрограмм (0,1 мл 44 мкг немесе 0,2 мл 22 мкг), 3-ші және 4-ші апта ішінде 22 микрограмм (0,25 мл 44 мкг немесе 0,5 (22 мкг), 5-ші аптадан бастап және одан әрі шприцтегі барлық мөлшерді (0,25 мл 44 мкг немесе 0,5 (22 мкг) енгізу ұсынылады.0,5 мл 44 мкг).
- Инъекцияға арналған ерітінді дайындауға арналған Лиофилизат (1 мл-де 30 мкг (6 млн. ХБ).
Препараттың ұсынылатын дозасы аптасына бір рет, бір уақытта, аптаның бір күні, бұлшықет ішіне 30 мкг (6 млн.ХБ) құрайды. Препарат ерітіндіні дайындағаннан кейін бірден енгізіледі. Құтыдағы 1 мл ерітілген препаратта 30 мкг (6 млн.ХБ) болады.

• Интерферон бета–1bж,7н
Препарат тері астына енгізіледі. 1 мл дайындалған ерітіндіде болатын 0,25 мг (8 млн.ХБ) ұсынылатын доза күнара енгізеді.
Нұсқауларға сәйкес балаларда интерферон-бета препараттарын қолдану шектелген (өндірушіге байланысты – 12 жастан немесе 16 жастан бастап қолданылады).
Осыған байланысты препараттарды ерте жаста қолдануға ата-аналарының/заңды өкілдерінің және 14 жастан асқан баланың ақпараттандырылған келісімі болған жағдайда медициналық ұйымның жергілікті этикалық комитетінің рұқсатымен ғана жол беріледі.

• Глатирамер ацетаты ж,7н
Препарат тері астына, күн сайын, тәулігіне 20 мг бір рет, мүмкіндігінше бір уақытта, ұзақ уақыт бойы енгізіледі. Глатирамер ацетатын нұсқауларға сәйкес (16 жастан бастап) балаларда қолдану шектелген. Осыған байланысты препараттарды ерте жаста қолдануға ата-аналарының/заңды өкілдерінің және 14 жастан асқан баланың ақпараттандырылған келісімі болған жағдайда медициналық ұйымның жергілікті этикалық комитетінің рұқсатымен ғана жол беріледі.

* ШСАӨП емделіп жатқан пациенттерге жағымсыз әсерлерін 6 айда кемінде 1 рет бағалау үшін клиникалық қан талдауын бақылау ұсынылады
(Ұсыныстардың күші – 2; дәлелдемелердің сенімділігі-С)
Пікірлер: Жиі кездесетін жанама әсерлер-лейкопения (әдетте лимфопения), анемия, сирек жағдайда – тромбоцитопения. Қан элементтері қауіп төндіретін деңгейге дейін төмендеген жағдайда препаратты тоқтату туралы мәселені қарау қажет.
Түсіндірмелер: бірінші желіы препараттары тиімсіз болған жағдайда (Интерферон-бета және глатирамер ацетаты препараттары) екінші желі препараттары қолданылады:
- Митоксантронж
РШС, ҚҮШС, БҮШС емдеуге арналған Препарат.
Көктамыр ішіне тамшылатып, 30 минут бойы, 3 айда 1 рет 12 мг/м2 есебінен препараттың жиынтық дозасы 80-100 мг/м2 аспауы тиіс.
Көктамыр ішіне енгізер алдында концентрат препаратының қажетті мөлшерін кемінде 50 мл 0,9% натрий хлориді ерітіндісінде сұйылтады. Сұйылтылған ерітінді дайындалғаннан кейін дереу пайдаланылуы тиіс.
- Натализумабж, 7н
Бұл құрамында 20 мг натализумабы бар, ерітіндінің 300 мг ай сайынғы тамырішілік инфузиялар түрінде қолданылатын адгезия молекулаларына рекомбинантты моноклоналды антиденелер препараты. Препаратты науқастан қиындықсыз көтереді, бірақ оны қолданудың сирек кездесетін, бірақ өте ауыр асқынуларының бірі-прогрессивті мультифокальды лейкоэнцефалопатия (ҮКЛ).
Бұл жағдайдың дамуы ақ заттың жаппай зақымдануын тудыратын JC (JCV) жасырын полиомавирустың реактивациясымен байланысты. ШС бар балалар мен жасөспірімдерде натализумабты қолдануды сипаттайтын жарияланған еңбектерде клиникалық және МРТ-асқынулардың азаюы және төзімділік пен қауіпсіздіктің қолайлы бейіні көрсетілген (Huppke P. et al., 2008; Borriello G et al., 2009).
Натализумабты қолдану нұсқауларға сәйкес (18 жастан бастап) балаларда шектеулі. Осыған байланысты препараттарды ерте жаста қолдануға ата-аналарының/заңды өкілдерінің және 14 жастан асқан баланың ақпараттандырылған келісімі болған жағдайда медициналық ұйымның жергілікті этикалық комитетінің рұқсатымен ғана жол беріледі.

Сілтеме: https://diseases.medelement.com/disease/рассеянный-склероз-рекомендации-рф/15965

Қазақстан Республикасында тіркелген препараттар:
Бірінші желі ШСАӨП-ы:
- Интерферон
- Глатирамер ацетаты (Копаксон 20 мг/тәулік және 40 мг/тәулік)
- Таблеткалы Терифлуномид (Абаджио) 14 мг (дәлелденген тиімділігі мен қауіпсіздігіне қарамастан, терифлуномид екінші кезектегі дәрі болып қала береді. Препаратты белсенді ағымы аясында шашыраңқы склерозы бар науқастарға β-интерферондарды қолданудың нәтижесі болмаған кезде тағайындайды) ұсынылған доза 14 мг құрайды. Дәрігердің нұсқауы бойынша қатаң түрде жеке-жеке тағайындалады!
Екінші желі ШСАӨП-ы:
- Натализумаб
- Окрелизумаб (Ocrevus) (Бірінші енгізу: алдымен 0,6 г дозасын ұстанады, оны 2 бөлек көктамырішілік инфузия жолымен енгізеді: алдымен 0,3 г инфузия түрінде, содан кейін 14 күннен кейін қайта енгізеді. Одан әрі дозасы: содан кейін әрбір жарты жыл сайын 0,6 г бірлік көктамырішілік инфузия арқылы ағзаға енгізіледі. 0,6 г алғашқы кейінгі дозалау алғашқы бастапқы инфузиядан кейін 6 айдан соң енгізілуі тиіс. Әрбір доза арасында ең аз аралықты 20 апта ұстау керек). Дәрігердің нұсқауы бойынша қатаң түрде жеке-жеке тағайындалады!
- Митоксантрон

!!! Дәрі-дәрмектердің қатаң жеке тағайындалуын және әрбір жеке препараттың жанама әсерлерін есте ұстаған жөн!!!

EDSS (англ. Expanded Disability Status Scale — расширенная шкала оценки степени инвалидизации) — метод оценки неврологических поражений при рассеянном склерозе, предложенный Дж. Куртцке в 1983 году и широко применяющийся. Разработан онлайн EDSS калькулятор, позволяющий в автоматизированном режиме рассчитать балл EDSS.
Для оценки инвалидизации по упрощенной шкале DSS (Disability Status Scale) или по расширенной шкале EDSS проводится оценка семи функциональных систем. Для каждой из систем используется шкала состояния функциональных систем (Functional System Score, шкала неврологического дефицита).
По данным Клинического протокола МЗ РК по Рассеянному склерозу (G35) от 2018 в РЦРЗ (Республиканский центр развития здравоохранения МЗ РК) Физикальное обследование (УД – I (A))
В настоящее время во всем мире используется шкала для клинической объективной оценки РС, составленная Куртцке (J. Kurtzke), так называемая шкала функциональных систем (FSS), включающая в себя 7 групп симптомов, характеризующаяся разными степенями нарушений, измеряемая в баллах и расширенная шкала тяжести состояния больных (EDSS, Expanded Disability Status Scale), а также необходимо сочетать с международными критериями МакДональда (редакция 2017года, редакция 2010 года) в основе которых лежит доказательство диссоциации патологических очагов в веществе мозга во времени и пространстве (по данным клиники и/или МРТ и ВП).
Оценка EDSS проводится для определения степени возможности самостоятельного передвижения пациента на различные расстояния. Балл EDSS не может быть ниже любой функциональной системы за исключением зрения и тазовых функций.

⦁ шкала EDSS от 0 до 3,0 – легкая степень инвалидизации;
⦁ шкала EDSS от 3,5 до 5,5 – средняя степень инвалидизации;
⦁ шкала EDSS от 6,0 и выше - тяжелая степень инвалидизации;
⦁ шкала EDSS от 3,0 до 4,5 баллов предполагает 3 группу инвалидности;
⦁ шкала EDSS от 5,0 до 7,0 баллов предполагает 2 группу инвалидности;
⦁ шкала EDSS от 7,5 до 9,5 баллов предполагает 1 группу инвалидности.
Балльная система оценки неврологических функций дает возможность определить биосоциальный потенциал больного с РС, степень выраженности обострений и прогрессирования болезни, степень инвалидизации, а также для дальнейшего правильного подбора иммуномодулирующей терапии.
Ссылка: https://diseases.medelement.com/disease/рассеянный-склероз-2018/16013

EDSS дегеніміз не?
EDSS (ағылш. Expanded Disability Status Scale-мүгедектік дәрежесін бағалаудың кеңейтілген шкаласы) - Дж. Куртцкенің 1983 жылы ұсынған және кеңінен қолданылатын шашыраңқы склероз кезіндегі неврологиялық зақымдарды бағалау әдісі. Сонымен қатар автоматтандырылған режимде EDSS балын есептеуге мүмкіндік беретін онлайн EDSS калькуляторы әзірленді.
Мүгедектікті жеңілдетілген DSS шкаласы (Disability Status Scale) немесе кеңейтілген EDSS шкаласы бойынша бағалау үшін жеті функционалдық жүйе бағаланады. Әрбір жүйе үшін функционалдық жүйелердің күй шкаласы (Functional System Score, неврологиялық тапшылық шкаласы) қолданылады.
ДСДРО-да (ҚР ДСМ Денсаулық сақтауды дамыту республикалық орталығы) 2018 жылғы шашыраңқы склероз (G35) бойынша ҚР ДСМ клиникалық хаттамасының деректері бойынша физикалдық тексеру (УД – I (A))
Қазіргі уақытта бүкіл әлемде Курткке (J. Kurtzke) құрастырған функционалдық жүйелердің шкаласы (FSS) деп аталатын, оның ішінде әр түрлі дәрежедегі бұзылулармен сипатталатын, балдармен өлшенетін ШС-ды клиникалық объективті бағалауға арналған шкала және науқастар жағдайының кеңейтілген ауырлық шкаласы (EDSS, Expanded Disability Status Scale), сонымен қатар Макдональдтың халықаралық критерийлерімен (2017 жылғы редакция, 2010 жылғы редакция) біріктіру қажет, олардың негізінде уақыт пен кеңістіктегі ми затындағы патологиялық ошақтардың диссоциациялануының дәлелі жатыр (емхана және/немесе МРТ және ВП деректері бойынша).
EDSS-ті бағалау пациенттің әртүрлі қашықтықтарға өздігінен қозғалу мүмкіндігін анықтау үшін жүргізіледі. EDSS балы көру және жамбас функцияларын қоспағанда, кез-келген функционалды жүйеден төмен болмауы мүмкін.
2+кесте. EDSS және DSS шкалалары
Балл EDSS кеңейтілген шкаласы
1
1.0 — бұзылыс жоқ
1.5 — бұзылыс жоқ
2
2.0 — амбулаториялық науқас
2.5 — амбулаториялық науқас
3
3.0 — орташа бұзылыстар
3.5 — орташа бұзылыстар, амбулаториялық науқас
4
4.0 —DSS жағдайындағыдай, науқас өзіне қызмет көрсетеді, көмексіз және демалыссыз 500 м жүріп өте алады
4.5 — минималды көмек қажет, толық жұмыс күнін атқара алады, көмексіз және демалыссыз 300 м жүріп өте алады
5
5.0 — көмексіз және демалыссыз 200 м жүріп өте алады, толық жұмыс күнін атқара алады
5.5 — көмексіз және демалыссыз 100 м жүріп өте алады, жартылай жұмыс күнін атқара алады
6
6.0 — 100 м қашықтыққа жүркен кезде бір жағынан демеу керек
6.5 — 20 метрді демалыссыз жүріп өту үшін 2 жағынан үздіксіз демеу керек
7
7.0 – күні бойы кресло-арбамен қозғала алады
7.5 – кресло-арбамен қозғалған кезде көмек қажет, онымен күні бойы жүре алмайды
8.0 –DSS жағдайына ұқсас
8
8.5 — қолдарын тиімді пайдаланады, бірақ өзіне қызмет көрсеткенде қиналады
9
9.0 — төсекке таңылған, сөйлесе алуы және тамақтана алуы мүмкін
9.5 — дәрменсіз, сөйлей алмайды, тамақ іше алмайды, жұта алмайды
⦁ EDSS шкаласы 0 бастап 3,0 дейін– мүгедектенудің жеңіл дәрежесі;
⦁ EDSS шкаласы 3,5 бастап 5,5 дейін – мүгедектенудің орташа дәрежесі;
⦁ EDSS шкаласы 6,0 және одан жоғары - мүгедектенудің ауыр дәрежесі;
⦁ EDSS шкаласы 3,0 бастап 4,5 дейінгі балл, мүгедектіктің 3-тобы;
⦁ EDSS шкаласы 5,0 бастап 7,0 дейінгі балл, мүгедектіктің 2-тобы;
⦁ EDSS шкаласы 7,5 бастап 9,5 дейінгі балл, мүгедектіктің 1-тобы.
Неврологиялық функцияларды бағалаудың балдық жүйесі ШС бар науқастың биосоциалдық әлеуетін, аурудың өршуі мен өршу дәрежесін, мүгедектік дәрежесін, сондай-ақ иммуномодуляциялық терапияны одан әрі дұрыс таңдау үшін анықтауға мүмкіндік береді.
Сілтеме: https://diseases.medelement.com/disease/рассеянный-склероз-2018/16013

В главе 3 ПРАВА И СОЦИАЛЬНАЯ ЗАЩИТА ИНВАЛИДОВ согласно закону N 39 Республики Казахстан от 13 апреля 2005 года «О социальной защите инвалидов в Республике Казахстан» указаны предоставляемые государством льготы.
Ссылка http://adilet.zan.kz/rus/docs/Z050000039

Мүгедектерге қандай жеңілдіктер берілуіге тиіс?
"Қазақстан Республикасында мүгедектерді әлеуметтік қорғау туралы" Қазақстан Республикасының 2005 жылғы 13 сәуірдегі N 39 Заңына сәйкес мүгедектердің құқықтары мен әлеуметтік қорғалуы 3-тарауында мемлекет тарапынан берілетін жеңілдіктер көрсетілген.
Сілтеме http://adilet.zan.kz/rus/docs/Z050000039

- Вопросы по нарушению функции тазовых органов (недержание, нарушение половых функций): в любом случае перед назначением какого-либо лечения необходим объективный осмотр, с целью определения типа нарушения (центрального или периферического типа), так как от этого будет зависеть дальнейшая тактика лечения. Что касается вопроса о применении гигиенических вещей, для предотвращения снижения уровня качества жизни, использовать можно, но при этом нужно учитывать возможные инфекционные осложнения (чаще у женщин), аллергических реакции, потниц, пролежней, то есть соблюдения гигиенического контроля.
- Таблетированные препараты назначаются исходя из основной причины!!!

Немедикаментозное лечение:
1. Режим (спокойная обстановка, без перегрузок), ужин за 3 часа до сна,
2. Психотерапия заключается в лечебном воздействии на психику больного различными способами; всегда важно во время беседы с больным вскрыть причину, травмирующую нервно-психическую сферу больного, и попытаться устранить ее или, используя различные приемы психотерапии, уменьшить ее значимость. В случае неврастении, невроза навязчивых состояний, вегетоневроза применяют преимущественно метод рациональной психотерапии (или психотерапии убеждения).
3. Фитотерапия - экстракт валерианы, пустырника, пассифлоры, хмеля, мелиссы, мяты; сана-сон.
4. Занятия с психологом.
5. Рефлексотерапия основана на использовании приемов древней восточной медицины.
6. Физиотерапевтические процедуры, электрофорез с холинолитиками или спазмолитиками, озокеритовые аппликации на область мочевого пузыря или пояснично-крестцовую область, электростимуляция, СМТ, магнитотерапия, лазеротерапия, ультразвук.
7. Расслабляющий массаж мышц спины, живота.
8. ЛФК для укрепления мышц промежности, спины, живота.
9. Кислородный коктейль.

Медикаментозное лечение:
1. Седативные: тофизопам (грандаксин), клоразепат (транксен), мебикар, ноофен, персен, ново-пассит, сонапакс, хлорпротексин.
2. Ноотропы: пирацетам, пиридитол, гопантеновая кислота.
3. С целью улучшения мозгового кровообращения: винпоцетин, циннаризин, гинкго-билоба.
4. Витаминотерапия - витамины группы В, фолиевая кислота, аевит.
5. Общеукрепляющие средства - глицин, магне В6.
6. Стимулирующая терапия: прозерин.
7. Спазмолитик: оксибутинин (дриптан).
8. Антидиуретический гормон - адиуретин СД.

Профилактические мероприятия:
1. Устранение психической травмы.
2. Соблюдение охранительного режима, ограничить непосильные, чрезмерные нагрузки, работу на персональном компьютере.
3. Налаживание межличностных отношений.
4. Выявление урологической и проктологической патологии.

Ссылка: https://diseases.medelement.com/disease/энурез-энкопрез/13501

-Жамбас ағзалары функциясының бұзылуы (несептің тоқтамауы, жыныстық функциялардың бұзылуы) бойынша сұрақтар: кез келген жағдайда қандай да бір емдеуді тағайындар алдында бұзылыстың түрін (орталық немесе перифериялық типті) анықтау мақсатында объективті тексеру қажет, өйткені одан әрі емдеу тактикасы осыған байланысты болады. Гигиеналық заттарды қолдану мәселесіне келетін болсақ, өмір сүру сапасының төмендеуін болдырмау үшін қолдануға болады, бірақ мүмкін болатын инфекциялық асқынуларды (көбінесе әйелдерде), аллергиялық реакцияларды, терлеуді, жараларды, яғни гигиеналық бақылауды ескеру қажет.
- Таблеткалы препараттары негізгі себепке байланысты тағайындалады!!!

Дәрілік емес емдеу:
1. Режим (тыныш жағдай, шамадан тыс жүктеме жоқ), ұйқыдан 3 сағат бұрын кешкі ас қабылдау,
2. Психотерапия науқастың психикасына әртүрлі тәсілдермен емдік әсер етуден тұрады; науқаспен әңгімелесу кезінде науқастың нейропсихикалық саласын жарақаттайтын себебін ашып, оны жоюға немесе психотерапияның әртүрлі әдістерін қолдана отырып, оның маңыздылығын төмендетуге тырысу әрқашан маңызды. Неврастения, бас қатулар неврозы, вегетоневроз жағдайында негізінен ұтымды психотерапия (немесе сендіру психотерапиясы) әдісі қолданылады.
3. Фитотерапия-валериана, сасықшөп, пассифлора, құлмақ, жаужапырақ, жалбыз сығындысы; сана-ұйқы.
4. Психологпен сабақ.
5. Рефлексотерапия ежелгі шығыс медицинасының әдістерін қолдануға негізделген.
6. Физиотерапиялық процедуралар, холинолитиктермен немесе спазмолитиктермен электрофорез, қуық аймағына немесе бел-сегізкөз аймағына озокериттік аппликациялар, электростимуляция, СМТ, магнитотерапия, лазерлік терапия, ультрадыбыс.
7. Арқа, іш бұлшықеттерін босаңсытатын массаж.
8. Бұт, арқа, іш бұлшықеттерін нығайтуға арналған ЕДШ.
9. Оттегі коктейлі.

Дәрі-дәрмекпен емдеу:
1. Седативті: тофизопам (грандаксин), клоразепат (транксен), мебикар, ноофен, персен, ново-пассит, сонапакс, хлорпротексин.
2. Ноотропты: пирацетам, пиридитол, гопантен қышқылы.
3. Ми қанайналымын жақсарту мақсатында: винпоцетин, циннаризин, гинкго-билоба.
4. Дәрумендер терапиясы - В тобының витаминдері, фолий қышқылы, аевит.
5. Жалпы нығайтқыш құралдар-глицин, магне B6.
6. Ынталандыру терапиясы: прозерин.
7. Спазмолитик: оксибутинин (дриптан).
8. Антидиуретикалық гормон – СД адиуретин.

Профилактикалық іс-шаралар:
1. Психикалық жарақатты жою.
2. Сақтық режимін сақтау, аса ауыр, шамадан тыс жүктемелерді шектеу, дербес компьютерде жұмыс істеуді азайту.
3. Тұлғааралық қатынастарды орнату.
4. Урологиялық және проктологиялық патологияны анықтау.

Сілтеме: https://diseases.medelement.com/disease/энурез-энкопрез/13501

- Вопросы по нарушению функции тазовых органов (недержание, нарушение половых функций): в любом случае перед назначением какого-либо лечения необходим объективный осмотр, с целью определения типа нарушения (центрального или периферического типа), так как от этого будет зависеть дальнейшая тактика лечения. Что касается вопроса о применении гигиенических вещей, для предотвращения снижения уровня качества жизни, использовать можно, но при этом нужно учитывать возможные инфекционные осложнения (чаще у женщин), аллергических реакции, потниц, пролежней, то есть соблюдения гигиенического контроля.
- Таблетированные препараты назначаются исходя из основной причины!!!

Немедикаментозное лечение:
1. Режим (спокойная обстановка, без перегрузок), ужин за 3 часа до сна,
2. Психотерапия заключается в лечебном воздействии на психику больного различными способами; всегда важно во время беседы с больным вскрыть причину, травмирующую нервно-психическую сферу больного, и попытаться устранить ее или, используя различные приемы психотерапии, уменьшить ее значимость. В случае неврастении, невроза навязчивых состояний, вегетоневроза применяют преимущественно метод рациональной психотерапии (или психотерапии убеждения).
3. Фитотерапия - экстракт валерианы, пустырника, пассифлоры, хмеля, мелиссы, мяты; сана-сон.
4. Занятия с психологом.
5. Рефлексотерапия основана на использовании приемов древней восточной медицины.
6. Физиотерапевтические процедуры, электрофорез с холинолитиками или спазмолитиками, озокеритовые аппликации на область мочевого пузыря или пояснично-крестцовую область, электростимуляция, СМТ, магнитотерапия, лазеротерапия, ультразвук.
7. Расслабляющий массаж мышц спины, живота.
8. ЛФК для укрепления мышц промежности, спины, живота.
9. Кислородный коктейль.

Медикаментозное лечение:
1. Седативные: тофизопам (грандаксин), клоразепат (транксен), мебикар, ноофен, персен, ново-пассит, сонапакс, хлорпротексин.
2. Ноотропы: пирацетам, пиридитол, гопантеновая кислота.
3. С целью улучшения мозгового кровообращения: винпоцетин, циннаризин, гинкго-билоба.
4. Витаминотерапия - витамины группы В, фолиевая кислота, аевит.
5. Общеукрепляющие средства - глицин, магне В6.
6. Стимулирующая терапия: прозерин.
7. Спазмолитик: оксибутинин (дриптан).
8. Антидиуретический гормон - адиуретин СД.

Профилактические мероприятия:
1. Устранение психической травмы.
2. Соблюдение охранительного режима, ограничить непосильные, чрезмерные нагрузки, работу на персональном компьютере.
3. Налаживание межличностных отношений.
4. Выявление урологической и проктологической патологии.

Ссылка: https://diseases.medelement.com/disease/энурез-энкопрез/13501

-Жамбас ағзалары функциясының бұзылуы (несептің тоқтамауы, жыныстық функциялардың бұзылуы) бойынша сұрақтар: кез келген жағдайда қандай да бір емдеуді тағайындар алдында бұзылыстың түрін (орталық немесе перифериялық типті) анықтау мақсатында объективті тексеру қажет, өйткені одан әрі емдеу тактикасы осыған байланысты болады. Гигиеналық заттарды қолдану мәселесіне келетін болсақ, өмір сүру сапасының төмендеуін болдырмау үшін қолдануға болады, бірақ мүмкін болатын инфекциялық асқынуларды (көбінесе әйелдерде), аллергиялық реакцияларды, терлеуді, жараларды, яғни гигиеналық бақылауды ескеру қажет.
- Таблеткалы препараттары негізгі себепке байланысты тағайындалады!!!

Дәрілік емес емдеу:
1. Режим (тыныш жағдай, шамадан тыс жүктеме жоқ), ұйқыдан 3 сағат бұрын кешкі ас қабылдау,
2. Психотерапия науқастың психикасына әртүрлі тәсілдермен емдік әсер етуден тұрады; науқаспен әңгімелесу кезінде науқастың нейропсихикалық саласын жарақаттайтын себебін ашып, оны жоюға немесе психотерапияның әртүрлі әдістерін қолдана отырып, оның маңыздылығын төмендетуге тырысу әрқашан маңызды. Неврастения, бас қатулар неврозы, вегетоневроз жағдайында негізінен ұтымды психотерапия (немесе сендіру психотерапиясы) әдісі қолданылады.
3. Фитотерапия-валериана, сасықшөп, пассифлора, құлмақ, жаужапырақ, жалбыз сығындысы; сана-ұйқы.
4. Психологпен сабақ.
5. Рефлексотерапия ежелгі шығыс медицинасының әдістерін қолдануға негізделген.
6. Физиотерапиялық процедуралар, холинолитиктермен немесе спазмолитиктермен электрофорез, қуық аймағына немесе бел-сегізкөз аймағына озокериттік аппликациялар, электростимуляция, СМТ, магнитотерапия, лазерлік терапия, ультрадыбыс.
7. Арқа, іш бұлшықеттерін босаңсытатын массаж.
8. Бұт, арқа, іш бұлшықеттерін нығайтуға арналған ЕДШ.
9. Оттегі коктейлі.

Дәрі-дәрмекпен емдеу:
1. Седативті: тофизопам (грандаксин), клоразепат (транксен), мебикар, ноофен, персен, ново-пассит, сонапакс, хлорпротексин.
2. Ноотропты: пирацетам, пиридитол, гопантен қышқылы.
3. Ми қанайналымын жақсарту мақсатында: винпоцетин, циннаризин, гинкго-билоба.
4. Дәрумендер терапиясы - В тобының витаминдері, фолий қышқылы, аевит.
5. Жалпы нығайтқыш құралдар-глицин, магне B6.
6. Ынталандыру терапиясы: прозерин.
7. Спазмолитик: оксибутинин (дриптан).
8. Антидиуретикалық гормон – СД адиуретин.

Профилактикалық іс-шаралар:
1. Психикалық жарақатты жою.
2. Сақтық режимін сақтау, аса ауыр, шамадан тыс жүктемелерді шектеу, дербес компьютерде жұмыс істеуді азайту.
3. Тұлғааралық қатынастарды орнату.
4. Урологиялық және проктологиялық патологияны анықтау.

Сілтеме: https://diseases.medelement.com/disease/энурез-энкопрез/13501

- Нарушение функции зрительных органов нужно также дифференцировать при осмотре пациента, так как причины определенного симптома могут быть различными, либо быть проявлением очередного обострения заболевания.
- По данным Клинических рекомендации РФ (Россия) от 2016г: Рекомендуется обращать внимание на наличие подострой, обычно односторонней неполной потерей зрения, сопровождающейся болезненностью при движениях глаз, афферентными нарушениями зрачковых реакций и развитием центральной или парацентральной скотомы. Снижение остроты зрения развивается обычно в течение 7- 10 дней с последующим полным или частичным восстановлением зрения
Комментарии: Наиболее часто у детей РС дебютирует оптическим невритом, обусловленным демиелинизацией зрительного нерва. Источником миелина аксонов ганглионарных клеток сетчатки, образующих зрительный нерв, являются олигодендроциты, а не шванновские клетки (в отличие от других черепных и периферических нервов), что делает миелиновую оболочку зрительных нервов идентичной миелину ЦНС. Как правило, воспаление локализуется на участке зрительного нерва от выхода его из костного канала до зрительного перекреста, поэтому чаще используют термин «ретробульбарный неврит».
- Прежде всего при проявлении данных симптомов необходима консультация невропатолога, офтальмолога! Для определения целенаправленной тактики лечения.
Ссылка: https://diseases.medelement.com/disease/рассеянный-склероз-рекомендации-рф/15965

Көру қабілеті нашарлаған, қылилық, нистагм (дірілдеу) кезінде не істеу керек
- Көру мүшелері функциясының бұзылуын пациентті тексеру кезінде де саралау керек, өйткені белгілі бір симптомның себептері әртүрлі болуы мүмкін немесе аурудың келесі өршуінің көрінісі болуы мүмкін.
- Ресей Федерациясының (Ресей) 2016 жылғы клиникалық ұсынысына сәйкес: көз қозғалысында ауырсынумен, қарашық реакцияларының афферентті бұзылуымен және орталық немесе парацентральды скотоманың дамуымен қатар жүретін, көру қабілетінің жеделдеу, әдетте бір жақты толық емес жоғалуына назар аудару ұсынылады. Көру жітілігінің төмендеуі әдетте 7-10 күн ішінде дамиды, содан кейін көру толық немесе ішінара қалпына келеді
Түсіндірмелер: көбінесе балаларда ШС көру жүйкесінің демиелинизациясы себепші болатын оптикалық неврит түрінде байқалады. Көру жүйкесін құрайтын көз торының ганглионарлық жасушалар аксондары миелинінің көзі - бұл шванн жасушалары емес, олигодендроциттер болып табылады (басқа бас сүйек және перифериялық жүйкелерге қарағанда), бұл көру жүйкелерінің миелин қабықшасын ОЖЖ миелиніне ұқсас етеді. Әдетте, қабыну оптикалық нервтің аймағында, оның сүйек каналынан шыққаннан бастап, визуалды қиылысқа дейін оқшауланады, сондықтан көбінесе "ретробулбарлы неврит" терминін жиі қолданады.
- Ең алдымен, осы симптомдар білінгенде невропатологтың, офтальмологтың кеңесі қажет! Мақсатты емдеу тактикасын анықтау үшін.
Сілтеме: https://diseases.medelement.com/disease/рассеянный-склероз-рекомендации-рф/15965

По данным Клинического протокола МЗ РК по Рассеянному склерозу (G35) от 2018 в РЦРЗ (Республиканский центр развития здравоохранения МЗ РК)
Классификация:
По типу течения РС (Lubin и Reingold, 1996 г.):
⦁ ремиттирующий рассеянный склероз;
⦁ вторично-прогрессирующий рассеянный склероз;
⦁ первично-прогрессирующий рассеянный склероз.
⦁
По фенотипическим характеристикам течения (Lublinetal, 2014 г.):
⦁ клинически изолированный синдром;
⦁ радиологически изолированный синдром.

- Обострение заболевания определяется резким ухудшением самочувствия пациента, в виде проявления новых жалоб или новой клиническом симптоматикой

Клинические диагностические критерии
Жалобы и анамнез (УД – II(В))
Диагностика РС основывается на клинических характеристиках проявления патологического процесса в ЦНС, при этом характерным является симптом клинической диссоциации между субъективным состоянием и объективными данными.

Проявления могут быть разными:
Поражение зрительного нерва: жалобы на острую потерю зрения на один или оба глаза с умеренной болью (часто при движениях глазного яблока). Картина одностороннего оптического неврита (часто при ретробульбарной локализации очага - ретробульбарный неврит), часто в сочетании с болью при движении глаза и снижением остроты зрения или появление скотом, длящимся от 2 до 4 недель; менее характерным является двусторонний оптический неврит без боли или с постоянной болью, полная и стойкая утрата зрения, отек диска зрительного нерва.
Поражение мозжечка и его путей: жалобы на головокружение, шаткость при ходьбе, нарушение речи, статическая и динамическая мозжечковая атаксия, неустойчивость при ходьбе, дисметрия и промахивание в координаторных пробах, мегалография, асинергии, интенционное дрожание, мозжечковая дизартрия (скандированная речь).
Поражение ствола головного мозга: межъядерная офтальмоплегия, (диплопия при межъядерной офтальмоплегии может быть вызвана бляшкой в медиальном продольном пучке. Обнаружение межъядерной офтальмоплегии является очень важным симптомом, т. к. она очень редко бывает при других заболеваниях кроме РС), нистагм (центральный), парез отводящего нерва, прозогипестезия,
менее характерны: снижение слуха, невралгия тройничного нерва, центральный или периферический парез лицевого нерва.
Двигательные нарушения: жалобы на слабость в конечностях, нарушение походки, моно - и гемипарезы,  нижний  парапарез, чаще спастический, обусловленный поражением пирамидных путей.
Чувствительные нарушения: жалобы на ощущение онемения, ползания мурашек (парестезии) в конечностях, туловище, лице, утрата чувствительности  по
проводниковому  типу,  часто наблюдается симптом  Лермитта (ощущение при сгибании шеи прохождения электрических разрядов вниз по позвоночнику), который, однако, не является патогномоничным. Тригеминальная невралгия встречается в ≈2% случаев, чаще она носит двусторонний характер и наблюдается у более молодых пациентов, чем в обшей популяции. Менее  характерны: полный поперечный миелит, сегментарные нарушения чувствительности, радикулопатии, сенситивная атаксия.
Нарушение функций тазовых органов: жалобы на императивные позывы  при  мочеиспускании, неудержание  мочи,  задержки  мочеиспускания; менее характерны недержание кала.
Поражение  больших  полушарий  головного мозга: жалобы на снижение  памяти  и  внимания,  хроническую усталость или утомляемость -  субкортикальный когнитивный  дефицит, эйфория (la belle indifference) и депрессия наблюдаются у ≈50% пациентов,  реже  тревожность,   менее  характерными являются гемианопсии, острые нарушения поведения и  эпилептические приступы.

Ссылка: https://diseases.medelement.com/disease/рассеянный-склероз-2018/16013

- При подтверждении обострения после осмотра невропатолога, необходима госпитализация, получение пульс-терапии (ГКС)

По данным Клинических рекомендации РФ (Россия) от 2016г:
• При развитии обострения РС рекомендовано назначение пульс-терапии глюкокортикостероидами [3, 11, 35, 44]
(Сила рекомендаций – 1; достоверность доказательств – С)
Комментарии: Средство первого выбора при лечении обострений РС – метилпреднизолонж,вк. Доза препарата и продолжительность лечения устанавливается врачом индивидуально в зависимости от показаний и тяжести заболевания. Пульс-терапия метилпреднизолоном при обострении РС – в среднем 1 г/сут в/в (25-30 мг/кг/сут), в течение 3-7 дней, до купирования симптомов обострения. Терапия высокими дозами ГКС проводится только в стационарных условиях, в утренние часы, с учётом возраста и веса пациента, под контролем клинических и биохимических показателей периферической крови (гемоглобин, лейкоциты, тромбоциты, глюкоза, печеночные ферменты) и мочи (удельный вес, лейкоциты, белок), артериального давления в связи с возможным развитием побочных эффектов применения ГКС. При многократном применении пульс-терапии ГКС у детей с частыми обострениями РС возможно развитие вторичного иммунодефицита, гипокалиемии, остеопороза, стероидной язвы желудка, синдрома Иценко-Кушинга, сахарного диабета, тромбозов, катаракты, а также стероидного психоза.

• Пульс-терапию глюкокортикостероидами рекомендовано проводить на фоне применения препаратов-корректоров, направленных на предупреждение возникновения побочных реакций: препараты калия, кальция, селективные Н2-блокаторы, антацидные препараты [3, 35, 44].
(Сила рекомендаций – 1; достоверность доказательств – С)

Ссылка: https://diseases.medelement.com/disease/рассеянный-склероз-рекомендации-рф/15965

Асқынған кезде не істеу керек?
ДСДРО-ғы (ҚР ДСМ Денсаулық сақтауды дамытудың республикалық орталығы) 2018 жылғы шашыраңқы склероз (G35) бойынша ҚР ДСМ клиникалық хаттамасының деректері бойынша)
Жіктелуі:
ШС ағымының түрі бойынша (Lubin и Reingold, 1996 ж.):
⦁ Ремиттелетін шашыраңқы склероз;
⦁ Қайталама-үдемелі шашыраңқы склероз;
⦁ Бастапқы-үдемелі шашыраңқы склероз.
Ағымның фенотиптік сипаттамалары бойынша (Lublinetal, 2014 ж.):
⦁ клиникалық оқшауланған синдром;
⦁ радиологиялық оқшауланған синдром.

- Аурудың өршуі жаңа шағымдар немесе жаңа клиникалық симптоматика түрінде пациенттің әл-ауқатының күрт нашарлауымен анықталады

Клиникалық диагностикалық критерийлер
Шағымдар мен анамнез (УД-II (В))
ШС диагностикасы орталық жүйке жүйесіндегі патологиялық процестің көрінуінің клиникалық сипаттамаларына негізделген, бұл ретте субъективті жағдай мен объективті мәліметтер арасындағы клиникалық диссоциация симптомы пайда болады.

Көріністер әртүрлі болуы мүмкін:
Көру жүйкесінің зақымдануы: орташа ауырсынуы бар бір немесе екі көздің көру қабілетінің жіті жоңалуына шағымдар (көбінесе көз алмасын қозғалтқан кезде). Бір жақты оптикалық неврит көрінісі (көбінесе ошақтың ретробульбарлық орналасуы кезінде - ретробульбарлық неврит), көбінесе көздің қозғалысы кезіндегі ауырсынумен және көру өткірлігінің төмендеуімен немесе 2-ден 4 аптаға дейін созылатын зағиптықтың пайда болуымен үйлеседі; кемінде екі жақты оптикалық неврит ауырсынусыз немесе тұрақты ауырсынумен көру қабілеті толық және тұрақты жоғалады, көру дискісі ісінеді.
Мишықтың және оның жолдарының бұзылуы: бас айналу, жүру кезіндегі тұрақсыздық, сөйлеудің бұзылуы, статикалық және мишық атаксиясы, жүру кезіндегі тәлтіректеушілік, үйлестіру сынамаларындағы дисметрия және жаңсақтық, мегалография, асинергия, интенциялық діріл, мишық дизартриясы (мәнерлеп сөйлеу).
Ми сабағының зақымдануы: ядроаралық офтальмоплегия, (ядроаралық офтальмоплегиядағы диплопия медиальды бойлық байламдағы түйіншектерден туындауы мүмкін. Ядроаралық офтальмоплегияны анықтау өте маңызды симптом болып табылады, өйткені ол ШС-дан басқа ауруларда өте сирек кездеседі), нистагм (орталық), бұрушы жүйкенің парезі, прозогипестезия, аз кездеседі: есту қабілетінің төмендеуі, үш тармақты жүйкенің невралгиясы, бет жүйкесінің орталық немесе перифериялық парезі.
Қозғалыс бұзылыстары: аяқ - қолдардағы әлсіздікке, жүрістің бұзылуына, моно-және гемипарезге, төменгі, көбінесе пирамидалық жолдардың зақымдануы себепші болған спастикалық парапарезге шағымдану.
Түйсік бұзылыстары: аяқ-қолдың, дененің ұюына, түршігуіне (парестезияға), өткізгіш типі бойынша сезімталдықтың бұзылуына шағымдану, көп жағдайда патогномиялық болып табылмайтын Лермитт симптомы байқалады (мойынды бүгу кезінде омыртқа бойымен төмен қарай электр разрядтар өткендей сезіну).
Тригеминальды невралгия жағдайлардың 2% - ында кездеседі, көбінесе ол екі жақты және жалпы популяцияға қарағанда жас пациенттерде байқалады. Аз тән: толық көлденең миелит, сегменттік сезімталдықтың бұзылуы, радикулопатия, сезімтал атаксия.
Жамбас мүшелерінің функциясының бұзылуы: зәр шығару кезінде императивті шақыруларға шағымдар, зәр шығаруды ұстамау, зәр шығаруды кешіктіру; нәжісті ұстамау аз тән.
Ми жарты шарларының зақымдануы: есте сақтау мен зейіннің төмендеуі, созылмалы шаршау немесе шаршау туралы шағымдар - субкортикалық танымдық жетіспеушілік, эйфория (la belle indifference) және депрессия пациенттердің 50% - ында байқалады, мазасыздық аз, гемианопсия, өткір мінез-құлық бұзылыстары және эпилептикалық ұстамалар аз тән.

Сілтеме: https://diseases.medelement.com/disease/рассеянный-склероз-2018/16013 +

- Невропатолог тексергеннен кейін асқыну расталған кезде емдеуге жатқызу, пульс-терапия (ГКС) алу қажет)

Ресей Федерациясының (Ресей) 2016 жылғы клиникалық ұсынысына сәйкес:
⦁ ШС асқынуы дамығанда глюкокортикостероидтармен пульс-ем тағайындау ұсынылады [3, 11, 35, 44]
(Ұсыныстардың күші – 1; дәлелдемелердің сенімділігі – С)
Түсіндірмелер: ШС асқынуларын емдеуде бірінші кезекте – метилпреднизолонж,вк таңдап алынады. Препараттың дозасы мен емдеу ұзақтығын көрсетілімдері мен аурудың ауырлығына қарай дәрігер жекелей белгілейді. ШС асқынған кезде асқыну симптомдары тоқтағанға дейін 3-7 күн бойы орта есеппен тамыр ішіне метилпреднизолон енгізу арқылы Пульс-терапия жүргізіледі (25-30 мг/кг/тәул). ГКС жоғары дозаларымен емдеу тек стационарлық жағдайларда, таңертеңгі сағаттарда, пациенттің жасы мен салмағын ескере отырып, перифериялық қанның (гемоглобин, лейкоциттер, тромбоциттер, глюкоза, бауыр ферменттері) және несептің (үлес салмағы, лейкоциттер, ақуыз) клиникалық және биохимиялық көрсеткіштерінің, ГКС қолданудың жанама әсерлерінің ықтимал дамуына байланысты артериялық қысымның бақылауымен жүргізіледі. ШС жиі асқынатын балаларда ГКС пульс-терапиясын бірнеше рет қолданғанда қайталама иммун тапшылығы, гипокалиемия, остеопороз, асқазанның стероидты ойық жарасы, Иценко-Кушинг синдромы, қант диабеті, тромбоздар, катаракта, сондай-ақ стероидты психоз дамуы мүмкін.

⦁ Глюкокортикостероидтармен Пульс-емді жағымсыз реакциялардың туындауының алдын алуға бағытталған корректор-препараттарды қолдану аясында жүргізу ұсынылады: калий, кальций препараттары, селективті Н2-блокаторлар, антацидтік препараттар [3, 35, 44].
(Ұсыныстардың күші – 1; дәлелдемелердің сенімділігі – С)

Сілтеме: https://diseases.medelement.com/disease/рассеянный-склероз-рекомендации-рф/15965

По данным Клинических рекомендации РФ (Россия) от 2016г:
• В случае тяжело купируемого обострения, при неэффективности пульс-терапии кортикостероидами рекомендуется дополнительное проведение плазмафереза (3-5 сеансов) [20, 54, 58, 61, 72].
(Сила рекомендаций – 2; достоверность доказательств – С)
Комментарии: Процедура плазмафереза завершается введением 0,5 – 1 г метилпреднизолона внутривенно, либо плазмаферез чередуется с введением глюкокортикоида по схеме «день - через день».

• Не рекомендовано проведение терапии глюкокортикостероидами per os [17, 20, 65].
(Сила рекомендаций – 1; достоверность доказательств – С)
Комментарии: Применение преднизолона per os для купирования обострений даёт неплохой клинический эффект, но в долгосрочной перспективе (в течение последующих 2 лет) приводит к более выраженной активности заболевания

• Пациентам, получающим пульс-терапию глюкокортикостероидами не реже 1 раза в год рекомендовано проведение исследования костной плотности 1 раз в год для оценки риска развития остеопороза [51, 53, 56, 61].
(Сила рекомендаций – 2; достоверность доказательств – С)
Комментарии: При выявлении признаков остеопороза рекомендуется проведение терапии препаратами кальция, витамина Д, альфакальцидола.

• При отсутствии снижения частоты обострений по сравнению с периодом до начала терапии ПИТРС или при наличии 3 и более обострений с проведением курсов кортикостероидов и нарастанием EDSS рекомендовано сменить препарат на другой из группы ПИТРС [4, 6, 10, 11, 16, 18, 23, 41, 45, 64, 65, 69].
(Сила рекомендаций – 2; достоверность доказательств – С)

Ссылка: https://diseases.medelement.com/disease/рассеянный-склероз-рекомендации-рф/15965

Гормондар көмектеспесе не істеу керек?

Ресей Федерациясының (Ресей) 2016 жылғы клиникалық ұсынысына сәйкес:
⦁ Ауыр тоқталатын өршу жағдайында, кортикостероидтармен пульс-терапия тиімсіз болғанда плазмаферезді қосымша жүргізу ұсынылады (3-5 сеанс) [20, 54, 58, 61, 72].
(Ұсыныстардың күші – 2; дәлелдемелердің сенімділігі-С)
Түсіндірмелер: плазмаферез процедурасы көктамыр ішіне 0,5 – 1 г Метилпреднизолон енгізумен аяқталады, немесе плазмаферез "күн - күнара" схемасы бойынша глюкокортикоид енгізумен кезектеседі.

⦁ Per os [17, 20, 65] глюкокортикостероидтарымен ем жүргізбеген жөн.
(Ұсыныстардың күші – 1; дәлелдемелердің сенімділігі – С)
Түсіндірмелер: Преднизолон per os қолдану асқынуларды тоқтату үшін нәтижелі клиникалық әсер береді, бірақ ұзақ мерзімді перспективада (келесі 2 жыл ішінде) аурудың айқын белсенділігіне әкеледі

⦁ Глюкокортикостероидтармен пульс-терапия алатын пациенттерге жылына кемінде 1 рет остеопороздың даму қаупін бағалау үшін сүйек тығыздығына жылына 1 рет зерттеу жүргізу ұсынылады [51, 53, 56, 61].
(Ұсыныстардың күші – 2; дәлелдемелердің сенімділігі-С)
Түсіндірмелер: остеопороз белгілері анықталған кезде кальций, Д дәрумені, альфакальцидол препараттарымен ем жүргізу ұсынылады.

⦁ ШСАӨП емін бастағанға дейінгі кезеңмен салыстырғанда өршу жиілігі төмендемеген жағдайда немесе кортикостероидтар курсы жүргізілген және EDSS өскен 3 және одан да көп асқынулар болған кезде препаратты ШСАӨП тобынан басқасына ауыстыру ұсынылады [4, 6, 10, 11, 16, 18, 23, 41, 45, 64, 65, 69].
(Ұсыныстардың күші – 2; дәлелдемелердің сенімділігі-С)

Сілтеме: https://diseases.medelement.com/disease/рассеянный-склероз-рекомендации-рф/15965

- ПЛАЗМАФЕРЕЗ — процедура забора крови, очистка и возвращение её или какой-то части обратно в кровоток. Это экстракорпоральная процедура (процедура, проводимая вне тела). Плазмаферез может быть как лечебным (удаление из организма токсичных компонентов), так и донорским: вместо возврата всей крови обратно возвращаются только кровяные клетки, а часть плазмы сохраняется для дальнейшего использования при изготовлении различных препаратов.
- При рассеянном склерозе применяется терапевтический плазмаферез:
У пациента берут определённое количество крови и удаляют из неё жидкую часть — плазму, в которой и содержатся токсические и метаболические компоненты (кровь состоит из двух составляющих — форменных элементов и плазмы).
Используют в лечении неврологических, аутоиммунных заболеваний, когда необходимо быстрое удаление антител. Используется при отсутствии эффекта от глюкокортикоидов при рассеянном склерозе, оптикомиелите, нейропатии.
Процедура плазмафереза осуществляется через специальный аппарат, полностью исключающий возможность инфицирования пациента гепатитами, в отличие от ВИЧ, длится около полутора часов.
На II МЕЖДУНАРОДНОМ КОНГРЕССЕ СТРАН ТЮРКСКОГО МИРА ПО РАССЕЯННОМУ СКЛЕРОЗУ (прошедшего с 12-16 февраля 2020г), в котором принял участие профессор Хайбуллин Т.Н., были представлены результаты исследовательских работ с приведенными в пример доказательными базами, как «Double-blind study of true vs. sham plasma exchange in patients treated with immunosuppression for acute attacks of multiple sclerosis» Weiner HL1, Dau PC, Khatri BO, Petajan JH, Birnbaum G, McQuillen MP, Fosburg MT, Feldstein M, Orav EJ. (1989 Sep;39(9):1143-9.) [1], «Chronic Progressive Multiple Sclerosis: Double-Blind Controlled Study of Plasmapheresis in Patients Taking Immunosuppressive Drugs» B O Khatri, M P McQuillen, G J Harrington, D Schmoll, R G Hoffmann (Mar 1985) [2] и др. об эффективности плазмафереза при рассеянном склерозе. Было выявлено, что применение плазмафереза у больных с ремитирующим течением заболевания, а также его применения при неэффективности гормональных препаратов при обострении, приводит к эффективному снижению клинико-неврологического дефицита по сравнению с группой пациентов не применяемых данный метод лечения. В то время как, для пациентов с первично и вторично прогрессирующим течением, применение плазмафереза не дало клинически значимого улучшения.
Ссылка1: https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/2549450
Ссылка2:https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/?term=chronic+progressive+multiple+sclerosis%3A+double-blind+controlled+study+of+plasmapheresis+in+patients+taking+immunosupressive+drugs

Таким образом, назначение плазмафереза в качестве метода лечения определяется строго конфиденциально, исходя из клинического течения заболевания на момент осмотра пациента, или решении вопроса о необходимости его применения при не эффективности ГКС при обострении.

Плазмаферезді қандай жағдайларда жасау керек және жасауға болады?
- ПЛАЗМАФЕРЕЗ - қан алу процедурасы, оны тазарту және оны немесе кейбір бөлігін қанға қайтару. Бұл экстракорпоральды процедура (денеден тыс процедура). Плазмаферез емдік (организмнен улы компоненттерді алып тастау) және донорлық болуы мүмкін: барлық қанды қайтарудың орнына тек қан жасушалары қайтарылады, ал плазманың бір бөлігі әр түрлі препараттарды өндіруде одан әрі пайдалану үшін сақталады.
- Шашыраңқы склерозда емдік плазмаферез қолданылады:
Науқастан белгілі бір мөлшерде қан алынады және одан сұйық бөлігі — улы және метаболикалық компоненттері бар плазма алынады (қан екі компоненттен тұрады — пішінді элементтер мен плазма).
Антиденелерді тез жою қажет болған кезде неврологиялық, аутоиммундық ауруларды емдеуде қолданылады. Ол шашыраңқы склероз, оптикомиелит, нейропатияда глюкокортикоидтардың әсері болмаған кезде қолданылады.
Плазмаферез процедурасы пациенттің гепатитпен жұқтыру мүмкіндігін толығымен болдырмайтын арнайы аппарат арқылы жүзеге асырылады, АИТВ-дан айырмашылығы, шамамен бір жарым сағатқа созылады.
Профессор Т. Н.Хайбуллин қатысқан ШАШЫРАҢҚЫ СКЛЕРОЗ ЖӨНІНДЕГІ (2020 жылғы 12-16 ақпан аралығында өткен) ТҮРКІ ӘЛЕМІ ЕЛДЕРІНІҢ ІІ ХАЛЫҚАРАЛЫҚ КОНГРЕСІНДЕ "Double-blind study of true vs sham plasma exchange in patients treated with immunosuppression for acute attacks of multiple sclerosis» Weiner HL1, Dau PC, Khatri BO, Petajan JH, Birnbaum G, McQuillen MP, Fosburg MT, Feldstein M, Orav EJ. (1989 Sep; 39 (9): 1143-9.) [1], "Chronic Progressive Multiple Sclerosis: Plasmapheresis in Patients Taking Immunosuppressive Drugs" B O Khatri, M P McQuillen, G J Harrington, d Schmoll, R G Hoffmann (Mar 1985) [2] және шашыраңқы склероз кезіндегі плазмаферездің тиімділігі туралы т.б. сияқты дәлелдемелік базалар келтірілген зерттеу жұмыстарыныің нәтижелері келтірілді. Аурудың қайтымды ағымы бар науқастарда плазмаферезді қолдану, сондай-ақ оны өршу кезінде гормоналды препараттардың тиімсіздігі кезінде қолдану осы емдеу әдісін қолданбайтын пациенттер тобымен салыстырғанда клиникалық-неврологиялық тапшылықтың тиімді төмендеуіне әкелетіні анықталды. Ауруының ағымы бастапқы және қайталама үдемелі болып табылатын пациенттер үшін плазмаферезді қолдану клиникалық маңызы бар жақсаруға алып келген жоқ.
1-сілтеме: https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/2549450
2-сілтеме: https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/?term=chronic+progressive+multiple+sclerosis%3A+double-blind+controlled+study+of+plasmapheresis+in+patients+taking+immunosupressive+drugs

Осылайша, плазмаферезді емдеу әдісі ретінде тағайындау пациентті қарау сәтіндегі аурудың клиникалық ағымына немесе асқыну кезінде ГКС тиімділігі болмаған кезде оны қолдану қажеттілігі туралы мәселені шешуге сүйене отырып, қатаң құпия түрде анықталады.

Заниматься самолечением при стрессе рискованно — человек с нервным перенапряжением вряд ли способен адекватно оценивать свое состояние и эффективность принятых мер. Но знать о том, как лечится стресс, необходимо.
Психотерапия
Существует множество психологических методик, позволяющих совладать со стрессом и вернуться к нормальной жизни. Специалист выберет нужную исходя из состояния пациента и его личных особенностей. Не стоит полагать, что работа с психологом или психотерапевтом — это то же самое, что разговоры с друзьями. Специалист не дает советов и не предоставляет готовых решений — но он помогает найти корень проблемы и изменить отношение к ситуации.
Физическая активность
Давно доказано, что физические нагрузки повышают уровень нейромедиатора серотонина, который отвечает, в частности, за хорошее настроение. Кроме того, спорт позволяет использовать мышечное напряжение по назначению — после активных упражнений напряженные мышцы возвращаются в норму, а кровообращение улучшается.
Релаксация
Во время стресса очень трудно расслабиться и перестать постоянно думать о проблеме, однако именно это и необходимо. Техник релаксации немало — от расслабляющего массажа, снимающего мышечное и нервное напряжение, до йоги и медитаций.
Образ жизни и питание
Алкоголь и никотин лишь усугубляют стресс, но никогда и ни при каких обстоятельствах не помогают от него избавиться. Может пара бокалов горячительного и позволит на время забыть о тревоге, но на следующий день переживания вернутся в двойном объеме. Поэтому при лечении хронического стресса выпивку и сигареты следует исключить в первую очередь — или хотя бы снизить их потребление. Стоит отказаться также от крепкого чая и кофе, заменив их успокаивающими травяными сборами: напитки, содержащие кофеин, тонизируют, но в состоянии постоянной взвинченности лишнее возбуждение нервной системы не принесет пользы. При стрессе нужно есть как можно больше продуктов, богатых витаминами группы В и магнием. Именно эти вещества необходимы для нормальной работы нервной системы. Добавьте в рацион нешлифованный рис, любые зеленые листовые овощи, бананы.
Медикаментозное лечение стрессов
Если все нелекарственные методы оказались бессильны, следует при помощи врача подобрать подходящий лекарственный препарат. Многие таблетки «от стресса» продаются в аптеках без рецепта, однако все равно лучше проконсультироваться со специалистом, прежде чем начинать их принимать. Препараты с сопутствующим успокоительным действием
Чтобы снизить нервозность и хотя бы немного успокоиться, можно принимать ноотропы — препараты, улучшающие концентрацию и стимулирующие умственную деятельность. К таким относится глицин и некоторые другие средства (Ноофен, Фенибут).
Лекарственные средства на основе растительных препаратов
Экстракты многих растений обладают мягким успокоительным действием. Наиболее известные фитопрепараты для помощи организму при стрессе делаются на основе пустырника, валерианы, мелиссы, ромашки, шалфея. Витамины и минералы
Нехватка некоторых витаминов и минералов может усилить проявления стресса. В легких случаях бывает достаточно подобрать подходящий антистрессовый комплекс, чтобы дело пошло на лад. Такие комплексы содержат повышенные дозы витаминов, необходимых для работы нервной системы. В первую очередь это витамины группы В, витамин С, поддерживающий иммунитет, витамин Е, кальций, калий и магний (Магний В6).
Гомеопатические средства и БАДы
Существует немало биодобавок и гомеопатических средств (например, «Тенотен») для борьбы со стрессом, хотя оценить эффективность этой группы препаратов в целом сложно — их состав и действие разнообразны. Большая часть БАД-ов для борьбы со стрессом содержит вытяжки из тонизирующих (элеутерококк, женьшень) или успокаивающих (ромашка, мелисса) растений. Вряд ли такие средства можно рассматривать как основу терапии, однако в качестве дополнения она не принесет вреда.
Антидепрессанты и нейролептики
Прием подобных средств — крайняя мера. Такие препараты назначают для лечения тяжелого стресса и депрессии. Их нельзя приобрести в аптеке без рецепта и, как мы уже говорили, принимать без врачебного контроля. Механизм действия антидепрессантов таков, что их эффект проявляется далеко не сразу. Иногда на это уходят недели, и пока средство работает, врач подбирает другие препараты и терапию для нормализации состояния. Порой лекарство не дает желаемого эффекта и приходится подбирать другое. Это непросто, поэтому и выбор средства, и определение дозировки возможны только после всестороннего обследования. По рецепту продаются и такие сильные средства, как нейролептики. Они снижают интенсивность реакции на внешние раздражители, помогают снять возбуждение — иными словами, «затормаживают». У препаратов масса противопоказаний и побочных эффектов. К последним можно отнести, например, привыкание. Их назначают лишь тогда, когда польза значительно превосходит побочные эффекты.

Оригинал статьи: https://www.kp.ru/guide/lechenie-stressa.html

Күйзеліспен қалай күресуге болады?
Күйзеліс кезінде өзін өзі емдеумен айналысу өте қауіпті – жүйкесіне шамадан тыс салмақ түскен адам өзінің жай-күйін және қабылданған шаралардың барабар бағалауға қабілетсіз. Бірақ күйзелістің қалай емделетінін білу қажет.
Психотерапия
Күйзелісті жеңуге және қалыпты өмірге оралуға мүмкіндік беретін көптеген психологиялық әдістер бар. Маман олардың ішінен науқастың жағдайына және оның жеке ерекшеліктеріне байланысты қажеттісін таңдайды. Психологпен немесе психотерапевтпен жұмыс істеу достарымен сөйлесумен бірдей деп ойламаңыз. Маман кеңес бермейді және дайын шешімдер бермейді — бірақ бұл мәселенің тамырын табуға және жағдайға деген көзқарасты өзгертуге көмектеседі.
Дене белсенділігі
Дене белсенділігінің, негізінен, көтеріңкі көңіл-күй үшін жауап беретін серотонин нейротрансмиттерінің деңгейін жоғарылататыны бұрыннан дәлелденген. Сонымен қатар, спорт бұлшықет шиеленісін мақсатты түрде қолдануға мүмкіндік береді — белсенді жаттығулардан кейін шиеленіскен бұлшықеттер қалпына келеді және қан айналымы жақсарады.
Релаксация
Күйзеліс кезінде босаңсып, проблема туралы үнемі ойлануды тоқтату өте қиын, бірақ бұл қажет. Релаксация техникасы көп — бұлшықет пен жүйке шиеленісін жеңілдететін босаңсыту массажынан бастап йога мен медитацияға дейін.
Өмір салты және тамақтану
Алкоголь мен никотин күйзелісті күшейтеді, бірақ ешқашан және ешқандай жағдайда одан құтылуға көмектеспейді. Бір-екі стақан қыздыратын сусын үрей туралы уақытша ұмыттыруы мүмкін, алайда келесі күні алаңдауыңыз еселеп қайтап келеді. Сондықтан созылмалы күйзелісті емдеу кезінде ішімдіктер мен темекіні бірінші кезекте тастау керек, немесе ең болмағанда олардың шамасын азайтқан жөн. Сондай-ақ, күшті шай мен кофеден бас тартып, оларды тыныштандыратын шөп жинақтарымен алмастырған жөн: кофеині бар сусындардар сергітеді, бірақ тұрақты күйзеліс жағдайында жүйке жүйесінің артық қозуы пайда әкелмейді. Күйзеліс кезінде сіз В дәрумені мен магнийге бай тағамдарды мүмкіндігінше көп жеуіңіз керек. Дәл осы заттар жүйке жүйесінің қалыпты жұмыс істеуі үшін қажет. Диетаға өңделмеген күріш, кез-келген жасыл жапырақты көкөністер, банан қосыңыз.
Күйзелісті дәрі-дәрмекпен емдеу
Егер барлық дәрілік емес әдістер әсер етпесе, дәрігердің көмегімен тиісті дәрі-дәрмекті таңдау керек. Көптеген "күйзеліске қарсы" таблеткалар дәріханаларда рецептсіз сатылады, бірақ оларды қабылдауға кіріспес бұрын маманмен кеңескен дұрыс. Қатар жүретін седативті әсері бар препараттар
Күйгелектікті азайту және ең болмағанда аздап тыныштану үшін концентрацияны жақсартатын және ақыл-ой белсенділігін ынталандыратын препараттар – ноотроптарды қабылдауға болады. Бұған глицин және басқа да препараттар (Ноофен, Фенибут) жатады.
Өсімдік препараттары негізіндегі дәрілік заттар
Көптеген өсімдіктердің сығындыларында жұмсақ седативті әсер бар. Күйзеліс кезінде көмектесетін ең танымал фитопрепараттар сасықшөптің, валериананың, жаужапырақтың, түймедақтың, сәлбеннің негізінде жасалады. Витаминдер мен минералдар
Кейбір дәрумендер мен минералдардың жетіспеуі күйзелістің көрінісін арттыруы мүмкін. Жеңіл жағдайларда нәтижеге жету үшін қолайлы күйзеліске қарсы кешенді таңдау жеткілікті. Мұндай кешендердің құрамында жүйке жүйесінің жұмысына қажетті дәрумендердің жоғары дозалары бар. Ең алдымен, бұл В дәрумені, иммунитетті қолдайтын С дәрумені, Е дәрумені, кальций, калий және магний (Магний B6).
Гомеопатиялық дәрілер мен ББЗ
Күйзеліспен күресу үшін көптеген биологиялық қоспалар мен гомеопатиялық препараттар (мысалы, Тенотен) қолданылады, дегенмен бұл препараттар тобының тиімділігін бағалау қиын, өйткені олардың құрамы мен әсері әртүрлі. Күйзеліспен күресуге арналған ББЗ көпшілігінде сергітетін (элеутерококк, женьшень) немесе тыныштандыратын (түймедақ, мелисса) өсімдіктердің сығындылары бар. Мұндай құралдарды терапияның негізі ретінде қарастыруға болады, бірақ қосымша ретінде ол зиян тигізбейді.
Антидепрессанттар және нейролептиктер
Мұндай қаражатты қабылдау-төтенше шара. Мұндай препараттар ауыр күйзеліс пен депрессияны емдеу үшін тағайындалады. Оларды дәріханада рецептсіз сатып алуға болмайды және жоғарыда айтқанымыздай, медициналық бақылаусыз қабылдау керек. Антидепрессанттардың әсер ету механизмі олардың әсері бірден көрінбейді. Кейде бұған бірнеше апта кетеді, ал құрал жұмыс істеп тұрған кезде дәрігер жағдайды қалыпқа келтіру үшін басқа препараттар мен терапияны таңдайды. Кейде дәрі қажетті нәтиже бермейді және басқасын таңдау керек. Бұл оңай емес, сондықтан дәрі-дәрмекті таңдау және дозаны анықтау жан-жақты тексеруден кейін ғана мүмкін болады. Рецепт бойынша нейролептиктер сияқты күшті құралдар сатылады. Олар сыртқы ынталандыруларға реакцияның қарқындылығын төмендетеді, қозуды жеңілдетуге көмектеседі — басқаша айтқанда, "тежейді". Препараттарда көптеген қарсы көрсеткіштер мен жанама әсерлер бар. Соңғысы, мысалы, тәуелділік. Олар жанама әсерлерден айтарлықтай жоғары болған кезде ғана тағайындалады.

Мақаланың түпнұсқасы: https://www.kp.ru/guide/lechenie-stressa.html

Вредные привычки при РС запрещены, как и для общего организма, так и для негативного влияния на течения заболевания
У заядлых курильщиков риск возникновения рассеянного склероза выше, чем у людей, не имеющих эту вредную привычку.

Применение алкоголя: Результаты исследований, а также мнения врачей разделены.
Одна часть допускают употребление алкоголя пациентами с этим диагнозом. Употребление этих напитков ограничено одним условием – приёмом спиртного в умеренных количествах. Существует мнение о том, что дозированное использование алкоголя оказывает противовоспалительный эффект для органов нервной системы. Такое развитие происходит при применении качественного красного вина, которое повышает иммунитет и выносливость организма.
Другая часть заявляет, что рассеянный склероз и алкоголь – это несочетаемые вещи. Алкоголь разрушает витамины A, B, C, D, E, выводит полезные микроэлементы и снижает иммунитет. А ослабление иммунитета повышает риск обострения заболевания. В ослабленном организме активируются хронические недуги, поэтому стоит отказаться от спиртного.
При частом приёме алкоголя нервная система человека подавляется и со временем разрушается. После приёма спиртных напитков интеллектуальные способности пациента ухудшаются, понижается качество координации и равновесия.
То есть этиловый спирт, содержащийся в напитках, может ухудшить состояние пациента. Кроме того, существует вероятность прогрессирования других болезней на фоне обострения рассеянного склероза.
Люди, имеющие диагноз «рассеянный склероз» регулярно принимают медикаменты. При смешении препаратов и этилового спирта печень будет испытывать двойную нагрузку. Проблемы с печенью могут спровоцировать развитие других заболеваний, что ещё больше ослабит весь организм.
Заключение: Можно ли принимать алкоголь при рассеянном склерозе? Алкоголь негативно воздействует на ЦНС, поэтому стоит исключить его из рациона.

Ссылка: https://stopz.ru/informaciya/alkogolizm/alkogol-i-rasseyannyy-skleroz/

ШС-бен ауырған кезде алкоголь ішуге, темекі шегуге бола ма?
ШС-бен ауырған кезде зиянды әдеттерге мүлдем тыйым салынады, өйткені олар жалпы ағзаға да, ауру ағымына да кері әсер тигізеді.
Темекі шегушілерде бұл жаман әдеті жоқ адамдарға қарағанда шашыраңқы склероз қаупі жоғары.
Зиянды әдеттері жоқ адамдарға қарағанда шылымқорларда шашыраңқы склероздың пайда болу қаупі жоғары.
Алкогольді қолдану: зерттеу нәтижелері, сондай-ақ дәрігерлердің пікірлері бөлек.
Бір бөлігі осы диагнозы бар пациенттердің алкогольді тұтынуына мүмкіндік береді. Бұл сусындарды пайдалану бір шартпен шектеледі-алкогольді қалыпты мөлшерде қабылдау. Алкогольді дозаланған қолдану жүйке жүйесінің мүшелеріне қабынуға қарсы әсер етеді деген пікір бар. Мұндай жағдай иммунитеті мен төзімділігін арттыратын жоғары сапалы қызыл шарапты қолданған кезде орын алады.
Екінші бөлігі шашыраңқы склероз бен алкоголь-бұл сәйкес келмейтін заттар деп мәлімдейді. Алкоголь A, B, C, D, E дәрумендерін бұзады, пайдалы микроэлементтерді кетіреді және иммунитетті төмендетеді. Иммунитеттің әлсіреуі аурудың өршу қаупін арттырады. Әлсіреген денеде созылмалы аурулар белсендіріледі, сондықтан алкогольден бас тарту керек.
Алкогольді жиі қабылдаған кезде адамның жүйке жүйесі басылады және уақыт өте келе жойылады. Алкогольді ішкеннен кейін науқастың зияткерлік қабілеттері нашарлайды, үйлестіру және тепе-теңдік сапасы төмендейді.
Яғни, сусындардың құрамындағы этил спирті науқастың жағдайын нашарлатуы мүмкін. Сонымен қатар, көптеген склероздың өршуі аясында басқа аурулардың өршу мүмкіндігі бар.
"Шашыраңқы склероз" диагнозы бар адамдар дәрі-дәрмектерді үнемі қабылдайды. Препараттар мен этил спиртін араластырған кезде бауырға екі есе салмақ түседі. Бауыр проблемалары басқа аурулардың дамуына себеп болуы мүмкін, бұл бүкіл денені одан әрі әлсіретеді.
Қорытынды: шашыраңқы склероз кезінде алкогольді ішуге бола ма? Алкоголь орталық жүйке жүйесіне теріс әсер етеді, сондықтан оны рационнан алып тастаған жөн.

Сілтеме: https://stopz.ru/informaciya/alkogolizm/alkogol-i-rasseyannyy-skleroz/

Препараты ВВИГ представляют собой смесь антител, полученных из плазмы крови как минимум 20000 доноров. Показана эффективность препаратов ВВИГ при иммунодефицитных состояниях (заместительная терапия), а также при ряде аутоиммунных заболеваний.
Основные механизмы действия ВВИГ.
При иммунодефицитах ВВИГ восполняют недостаток иммуноглобулинов в организме пациента.
Эффекты ВВИГ при аутоиммунных заболеваниях не до конца изучены, рассматриваются несколько возможных механизмов действия препарата.
⦁ Подавление системы комплемента.
⦁ Торможение продукции провоспалительных цитокинов моноцитами. Содержат TGF бета – стимулируют выработку противовоспалительных цитокинов моноцитами и макрофагами.
⦁ Идиотип-антиидиотипические взаимодействия – ВВИГ содержат антитела, которые связываются с антителами к аутооантигенам и блокируют их.
⦁ Связывание антиидиотипических антител с антигенными детерминантами и иммуноглобулинами G и M на В- лимфоцитах может приводить к снижению уровня продукции аутоантител. Показано также, что ВВИГ могут индуцировать апоптоз В и Т-клеточных линий.
⦁ Доказана способность ВВИГ тормозить суперантиген-опосредованную активацию Т-клеток. При этом ВВИГ не связываются с Т-клеточным рецептором, а непосредственно блокируют суперантигены (бактериальные токсины, энтеротоксины, вирусы), стимулирующие несенсибилизированные Т-лимфоциты и приводящие к повышению выработки цитокинов последними. Блокирование суперантигенов приводит к ограничению активизации и клональной экспансии цитотоксических Т-лимфоцитов.
⦁ ВВИГ содержат антитела к вариабельным и стабильным участкам CD4, что обусловливает иммунорегуляторный эффект препарата.
Основные побочные эффекты ВВИГ
ВВИГ представляют собой 100% биологический препарат крови и являются достаточно безопасным методом терапии. Разрешено введение ВВИГ детям, беременным и кормящим женщинам.
Нежелательные явления при применении ВВИГ фиксируются в 1 – 15% случаев. Чаще всего это генерализованная реакция: миалгия, боль в спине, головная боль, лихорадка, озноб, диарея, рвота, изменения артериального давления, тахикардия, чувство сдавливания в груди, удушье. Нежелательные явления обычно не тяжелые, быстро купируются при снижении дозы или прекращении введения. Хорошим эффектом обладают нестероидные противовоспалительные средства и антигистаминные препараты.
Применение ВВИГ: нозологии и дозировки.
Основным лимитирующим моментом применения ВВИГ является их высокая стоимость, которая обусловлена сложным процессом производства препаратов. На начальном этапе получается плазма крови от 20-100 тысяч здоровых доноров. Производится ее смешивание, выделение иммуноглобулинов, химическая обработка и фильтрация для удаления инфекционных агентов. Себестоимость 1 грамма ВВИГ в США составляет от 50 до 70 долларов.
Режим введения
В зависимости от патологии разовая доза составляет 200 – 2000 мг/кг массы тела пациента. Обычно вводится 400 мг/кг массы тела 5 дней подряд, затем 400 мг/кг массы тела 1 раз в месяц.

Ссылка на статью: https://scleros.ru/175.php
По данным Клинических рекомендации РФ (Россия) от 2016г:
- Иммуноглобулины человека нормальные для внутривенного введения ж,вк
В ряде случаев для снижения частоты и выраженности обострений, замедления прогрессирования инвалидизации используется внутривенное введение иммуноглобулина G. При этом препарат может быть назначен: пациентам детского возраста; пациенткам, планирующим беременность, и в период лактации; при плохой переносимости ИФН-β и глатирамера ацетата.
Внутривенные иммуноглобулины применяются в дозировке 0,15-0,2 г/кг в течение 5 дней, а затем 1 раз в месяц по 0,15-0,2 г/кг на протяжении длительного времени.
Противопоказания: гиперчувствительность (в том числе к мальтозе и сахарозе в случае препаратов, которые содержат данные вспомогательные вещества), дефицит иммуноглобулина класса A (IgA) и наличие антител против IgA.
Побочные эффекты и осложнения: головная боль, головокружение, мигренозные боли, тошнота, рвота, боли в животе, диарея, боли в спине, миалгия, артериальная гипо- или гипертензия, тахикардия, чувство сдавливания или боль в грудной клетке. Редко аллергические реакции, гипертермия, коллапс, асептический менингит, острый некроз почечных канальцев.

Ссылка: https://diseases.medelement.com/disease/рассеянный-склероз-рекомендации-рф/15965

По результатам предоставленным в статье «Внутривенная иммуноглобулинотерапия при рассеянном склерозе» Мальцев Д.В., Евтушенко С.К. в журнале «Научный огляд», 2017г: Иммуноглобулинотерапия все еще остается обнадеживающей перспективой эффективного и безопасного рутинного лечения РС у людей, однако недостаточность текущей доказательной базы существенно ограничивает применение иммуноглобулина в современной клинической практике неврологов. Хотя ВИГ — не первая и не основная терапевтическая стратегия при РС, этот безопасный и эффективный иммуномодулирующий агент может быть незаменим у некоторых пациентов с РС, не отвечающих надлежащим образом на рекомендуемые лечебные вмешательства первой линии.

Ссылка: https://cyberleninka.ru/article/n/vnutrivennaya-immunoglobulinoterapiya-pri-rasseyannom-skleroze/viewer

Иммуноглобулин дегеніміз не? ШС кезінде көмектесе ме?

ТІИГ препараттары-бұл кем дегенде 20000 донордың қан плазмасынан алынған антиденелер қоспасы. Иммун тапшылығы жағдайында (алмастыру терапиясы), сондай-ақ бірқатар аутоиммундық аурулар үшін ТІИГ препараттарының тиімділігі көрсетілген.
ТІИГ әсерінің негізгі механизмдері.
Иммун тапшылығы кезінде ТІИГ пациенттің ағзасындағы иммуноглобулиндер жетіспеушілігін толықтырады.
Аутоиммунды аурулар кезіндегі ТІИГ әсері толық зерттелмеген, препарат әсерінің бірнеше мүмкін механизмдері қарастырылады.
⦁ комплемент жүйесін басу.
⦁ қабынуға қарсы цитокиндердің шығарылуын моноциттермен тежеу. Құрамында TGF бета бар - қабынуға қарсы цитокиндер өндірісін моноциттермен және макрофагтармен ынталандырады.
⦁ Идиотип - антиидиотиптік өзара әрекеттесу - ТІИГ құрамында аутоантигендерге антиденелермен байланысатын және оларды бұғаттайтын антиденелер бар.
⦁ Антиидиотиптік антиденелерді антигендік детерминанттармен және G және M иммуноглобулиндерімен В - лимфоциттерде байланыстыру аутоантиденелер өндірісінің төмендеуіне әкелуі мүмкін. Сондай-ақ, ТІИГ В-апоптозды В және Т-жасуша сызықтарын қоздыруы мүмкін екендігі дәлелденген.
⦁ ТІИГ Т-жасушаларының суперантигенді-жанама активтенуін тежеу қабілеті дәлелденді. Бұл жағдайда ТІИГ Т-жасушалық рецептормен байланыспайды, бірақ тікелей суперантигендерді (бактериялық токсиндер, энтеротоксиндер, вирустар) тежейді, олар сенсибилизацияланбаған т-лимфоциттерді ынталандырады және цитокиндердің соңғы өндірілуін арттырады. Суперантигендердің бұғатталуы цитотоксикалық Т-лимфоциттердің белсендірілуін және клонды кеңеюін шектеуге әкеледі.
⦁ ТІИГ құрамында CD4 өзгермелі және тұрақты бөліктеріне антиденелер бар, бұл препараттың иммунорегуляторлық әсерін тудырады.
ТІИГ негізгі жанама әсерлері
ТІИГ бұл 100% биологиялық қан препараты және терапияның қауіпсіз әдісі болып табылады. Балаларға, жүкті және бала емізетін әйелдерге енгізуге рұқсат етіледі.
ТІИГ қолданған кезде жағымсыз құбылыстар 1-15% жағдайда тіркеледі. Көбінесе бұл жалпыланған реакция: миалгия, арқадағы ауырсыну, бас ауруы, безгегі, қалтырау, диарея, құсу, қан қысымының өзгеруі, тахикардия, кеудедегі қысу сезімі, тұншығу. Жағымсыз құбылыстар әдетте ауыр емес, дозаны төмендеткенде немесе енгізуді тоқтатқанда тез тоқтатылады. Стероид емес қабынуға қарсы препараттар мен антигистаминдер жақсы әсер етеді.
ТІИГ қолдану: нозологиялар және дозалаулар.
ТІИГ қолданудың негізгі шектеуші сәті бұл препараттарды өндірудің күрделі процесіне байланысты олардың құнының қымбаттығы болып табылады. Бастапқы кезеңде 20-100 мың сау донордан қан плазмасы алынады. Оны араластыру, иммуноглобулиндерді шығару, химиялық өңдеу және инфекциялық агенттерді жою үшін сүзу жүзеге асырылады. АҚШ-та ТІИГ 1 грамының құны 50 - ден 70 долларға дейін тұрады.
Енгізу режимі
Патологияға байланысты бір реттік доза пациенттің дене салмағының 200-2000 мг/кг құрайды. Әдетте 5 күн қатарынан дене салмағының 400 мг/кг, содан кейін айына 1 рет дене салмағының 400 мг/кг мөлшерінде енгізіледі.

Мақалаға сілтеме: https://scleros.ru/175.php
Ресей Федерациясының (Ресей) 2016 жылғы клиникалық ұсынысының деректеріне сәйкес:
- Көктамыр ішіне енгізуге арналған ж,вк адамның қалыпты иммуноглобулиндері
Бірқатар жағдайларда асқынулардың жиілігі мен айқындылығын төмендету, мүгедектіктің үдеуін бәсеңдету үшін G иммуноглобулинін көктамыр ішіне енгізу қолданылады.
Көктамырішілік иммуноглобулиндер 5 күн бойы 0,15-0,2 г/кг дозада, содан кейін ұзақ уақыт бойы айына 1 рет 0,15-0,2 г/кг дозада қолданылады. Бұл ретте препарат: бала жастағы пациенттерге, жүктілікті жоспарлаған әйел пациенттерге, және лактация кезеңінде, ИФН-β және глатирамер ацетатын көтере алмаған жағдайда тағайындалуы мүмкін.
Көктамырішілік иммуноглобулиндер 5 күн бойы 0,15-0,2 г/кг дозасында, содан кейін ұзақ уақыт бойы айына бір рет 0,15-0,2 г/кг мөлшерінде қолданылады.
Қарсы көрсетілімдер: жоғары сезімталдық (соның ішінде қосымша заттар деректері бар препараттар жағдайында мальтоза мен сахарозаға), А класындағы иммуноглобулиннің жетіспеушілігі (IgA) және Іga-ға қарсы антиденелердің болуы.
Жанама әсерлері мен асқынулары: бас ауруы, бас айналу, мигреньдік ауырсыну, жүрек айну, құсу, іштің ауыруы, диарея, арқадағы ауырсыну, миалгия, артериялық гипо - немесе гипертензия, тахикардия, кеудедегі қысу немесе ауыру сезімі. Сирек жағдайларда аллергиялық реакциялар, гипертермия, коллапс, асептикалық менингит, бүйрек түтікшелерінің жедел некрозы.

Сілтеме: https://diseases.medelement.com/disease/рассеянный-склероз-рекомендации-рф/15965

Д.В.Мальцевтің, С.К.Евтушенконың 2017ж. "Научный огляд" журналындағы "Шашыраңқы склероз кезіндегі көктамырішілік иммуноглобулинотерапия" мақаласында берілген нәтижелер бойынша: Иммуноглобулинотерапия адамдарда ШС тиімді және қауіпсіз жоспарлы емдеудің үміт беретін перспективасы болып қала береді, алайда ағымдағы дәлелдеу базасының жеткіліксіздігі неврологтардың қазіргі клиникалық тәжірибесінде иммуноглобулинді қолдануды айтарлықтай шектейді. ВИГ-ң ШС кезіндегі алғашқы және негізгі емес терапевтік стратегиясы болмаса да, бұл қауіпсіз және тиімді иммуномодуляциялық агент бірінші желінің ұсынылатын емдік араласуларына тиісті түрде жауап бермейтін ШС-бен ауыратын кейбір науқастар үшін мінсіз болуы мүмкін.

Сілтеме: https://cyberleninka.ru/article/n/vnutrivennaya-immunoglobulinoterapiya-pri-rasseyannom-skleroze/viewer

Правильное питание
Специально разработанной диеты для больных рассеянным склерозом нет. Но рекомендуемая диета при рассеянном склерозе – это диета Эмбри. Основной целью является полное исключение из рациона тех продуктов, которые по своему молекулярному строению схожи с молекулой миелина.
Продукты, которые необходимо употреблять больным с РС:
⦁ Диетическое мясо. Если вы собираетесь включать мясо в свой рацион, выберите курицу, индейку или говядину. Многие врачи советуют поддерживать уровень жира ниже 20 г в день, поэтому потребляйте как можно меньше животного жира.
⦁ Злаковые. Употребление цельного зерна вместо рафинированной муки приведет к увеличению содержания клетчатки, поддержанию уровня стабильных сахаров в крови, нормализации работы кишечника и помощи в борьбе с усталостью. Овес, коричневый рис и лебеда – хорошие примеры цельных зерен, которые стоит включить в свой рацион.
⦁ Куркума. Куркума – это специя, которая используется для борьбы с воспалением из-за содержащегося в ней куркумина.
⦁ Свежие фрукты. Запор – постоянная проблема больных с диагнозом рассеянный склероз. Ешьте больше фруктов для увеличения количества клетчатки, чтобы улучшить работу кишечника, предотвратить или облегчить запоры.
⦁ Овощи. Зеленые листовые овощи, шпинат, брокколи, капуста помогут в борьбе с запорами и стабилизируют уровень сахара в крови.
⦁ Жирная рыба. Увеличьте потребление рыбы с высоким содержанием омега-3. Например, лосося, сардины, тунца, форели и скумбрии. В них содержатся жирные кислоты, которые предотвращают воспаление.
⦁ Растительные масла. Выберите оливковое, конопляное или льняное масло, вместо подсолнечного или сливочного. Эти масла имеют здоровые ненасыщенные жиры, которые помогают снизить уровень холестерина и уменьшают воспаление.
⦁ Авокадо. Еще один продукт, что обладает сильными противовоспалительными свойствами. Он также является отличным источником здорового ненасыщенного жира и помогает снизить риск сердечных заболеваний.
⦁ Имбирь. Согласно исследованию 2013 года в пищевой химии, экстракт имбиря обладает сильными антинейровоспалительными свойствами. Его можно добавлять в чай или сделать ингредиентом в салатах, соусах и маринадах.
Итак что можно есть
В меню могут входить такие продукты в любых количествах:
⦁ диетическое мясо (курица, индейка, кролик);
⦁ овощи (кроме картофеля);
⦁ морская рыба или другие морепродукты;
⦁ крупы (рис, пшено, гречка);
⦁ морские водоросли;
⦁ зелень (укроп, салат, сельдерей);
⦁ орехи (кроме арахиса).
В очень небольших количествах разрешается черный хлеб и растительное масло, красное сухое вино или коньяк.
Также приветствуется специальные добавки и витамины
Чтобы более эффективно бороться с заболеванием, необходимо добавить в рацион витамины и минералы, которые помогают организму восстанавливать силы для полноценной работы. Профилактика рассеянного склероза включает правильное питание с большим количеством полезных добавок:
⦁ кальций;
⦁ 3-омега;
⦁ магний;
⦁ витамин D3.
При РС важно употреблять достаточное количество жидкости, которая сможет поддерживать жизнедеятельность организма на высоком уровне. В день стоит пить не меньше 1,5 литров воды, чтобы почки нормально функционировали. Также не стоит забывать о свежевыжатых соках. Лучше подойдет гранатовый, апельсиновый, грейпфрутовый, которые очищают кровь и содержат большое количество витаминов.

Продукты, которые не стоит есть при РС:
⦁ Насыщенные жиры. Их источниками являются продукты животного происхождения – красное мясо и жирные молочные продукты. Жиры содержатся в пальмовом и кокосовом масле.
⦁ Транс-жиры. Стоит исключить из рациона печенье, крекеры, пироги и любые другие упакованные продукты, которые включают транс-жиры в список ингредиентов.
⦁ Коровье молоко. Оно содержит насыщенные жиры и некоторые белки, которые не стоит употреблять больным РС. Если хотите попробовать избавиться от молока в рационе, необходимо найти другие источники кальция, белка и витамина D.
⦁ Сахар. Слишком много сахара, особенно в виде сладостей, приводит к избыточному весу. Лишние килограммы увеличивают усталость, которая распространена среди людей с РС. Если невозможно отказаться от сладостей, стоит заменить сахар небольшим количеством меда.
⦁ Аспартам. Обнаружен во многих безалкогольных напитках и продуктах питания в качестве заменителя сахара, может увеличить повреждение миелиновой оболочки, вызванное РС. Внимательно прочитайте этикетки, чтобы убедиться, что вы не потребляете никаких продуктов, содержащих аспартам. Исследования показали, что даже небольшое количество этого вещества может привести к усугублению неврологических поражений у пациентов с РС.
⦁ Алкоголь.
⦁ Кофеин. У пациентов часто возникают проблемы с мочевым пузырем. Снижение потребления кофеина может помочь справиться с некоторыми симптомами, связанными с мочеиспусканием, а также уменьшит воспалительные процессы в организме.
⦁ Соль. Согласно журналу Neurology, Neurosurgery & Psychiatry, потребление большого количества соли связано с обострением симптомов РС. Ограничьте добавление соли в блюда, покупайте свежие или замороженные овощи и избегайте всех консервированных продуктов. Если не можете отказаться от некоторых таких продуктов, тщательно промойте пищу, чтобы избавиться от избытка натрия.
Давайте подытожим из ежедневного рациона нужно полностью убрать или по максимуму ограничить употребление таких продуктов, как:
⦁ полуфабрикаты и колбасные изделия из красных сортов мяса;
⦁ продукцию из пшеницы, ржи, ячменя;
⦁ желтки;
⦁ молочные продукты;
⦁ пиво и алкоголь;
⦁ бобовые;
⦁ сладости;
⦁ крепкий чай и кофе;
⦁ фастфуд.
Также стоит исключить продукты, на которые раньше была или сейчас есть аллергия. Нужно сделать анализы, чтобы гарантировано обезопасить себя от употребления пищи с аллергенами.

⦁ Диеталардан пайда бар ма және қай диетаны таңдап алған жөн?
Дұрыс тамақтану
Шашыраңқы склерозбен ауыратын науқастар үшін арнайы әзірленген диета жоқ. Бірақ шашыраңқы склерозға арналған диета-бұл Эмбри диетасы. Негізгі мақсат-молекулалық құрылымында миелин молекуласына ұқсас өнімдерді диетадан толығымен алып тастау болып табылады.
ШС-бен ауыратын науқастар тұтынуға тиіс өнімдер:
1. Диеталық ет. Егер сіз етті рационыңызға қосқыңыз келсе, тауық, күркетауық немесе сиыр етін таңдаңыз. Көптеген дәрігерлер майдың деңгейін күніне 20 г-нан төмен ұстауға кеңес береді, сондықтан малдың майын мүмкіндігінше аз тұтыныңыз.
2. Дақылдар. Тазартылған ұнның орнына бүтін дәндерді тұтыну жасұнық мөлшерінің жоғарылауына, қанның құрамындағы тұрақты қанттар деңгейінің бірқалыпты болуына, ішек жұмысының қалпына келуіне алып келеді және шаршағыштықпен күресуде көмектеседі. Сұлы, қоңыр күріш және көкпек – бұл сіздің рационыңызға қосылуға тиіс бүтін дәндердің кейбір пайдалы түрлері.
3. Куркума. Куркума - бұл оның құрамындағы куркуминге байланысты қабынумен күресу үшін қолданылатын дәмдеуіш.
4. Жаңа піскен жемістер. Іш қату - шашыраңқы склероз диагнозы бар науқастардың тұрақты мәселесі. Ішектің жұмысын жақсарту, іш қатуды болдырмау немесе жеңілдету үшін жасұнықтың мөлшерін көбейту үшін көбірек жеміс жеңіз.
5. Көкөністер. Жасыл жапырақты көкөністер, шпинат, брокколи, қырыққабат іш қатуды жеңуге көмектеседі және қандағы қантты тұрақтандырады.
6. Майлы балық. Омега-3 жоғары балықты тұтынуды көбейтіңіз. Мысалы, албырт, сардина, тунец, бақтақ және скумбрия. Олардың құрамында қабынуды болдырмайтын майлы қышқылдары бар.
7. Өсімдік майлары. Күнбағыс немесе кілегейдің орнына зәйтүн, қарасора немесе зығыр майын тұтыныңыз. Бұл майларда холестеринді төмендетуге және қабынуды азайтуға көмектесетін сау қанықпаған майлар бар.
8. Авокадо. Қабынуға қарсы күшті қасиеттері бар тағы бір өнім. Ол сонымен қатар сау қанықпаған майдың керемет көзі болып табылады және жүрек ауруының қаупін азайтуға көмектеседі.
9. Зімбір. Азық-түлік химиясындағы 2013 жылғы зерттеуге сәйкес, зімбір сығындысының қабынуға қарсы күшті қасиеттері бар. Оны шайға қосуға немесе салаттарға, тұздықтар мен тұздықтарға қосатын ингредиент ретінде пайдалануға болады.

Сонымен не жеуге болады
Мәзір кез-келген мөлшердегі мына өнімдерден құралуы мүмкін:
⦁ диеталық ет (тауық, күркетауық, қоян);
⦁ көкөністер (картоптан басқа);
⦁ теңіз балығы немесе басқа теңіз өнімдері;
⦁ жармалар (күріш, тары, қарақұмық);
⦁ теңіз балдырлары;
⦁ көк шөптер (аскөк, салат, балдыркөк);
⦁ жаңғақтар (жержаңғақтан басқа).
Өте аз мөлшерде қара нан мен өсімдік майын, қызыл құрғақ шарап немесе коньяк тұтынуға рұқсат етіледі.
Арнайы қоспалар мен дәрумендерді де тұтынуға болады
Аурумен тиімді күресу үшін рационға витаминдер мен минералдар қосу керек, бұл дененің толық жұмыс істеуі үшін күш-жігерін қалпына келтіруге көмектеседі. Көптеген склероздың алдын-алу көптеген пайдалы қоспалармен дұрыс тамақтануды қамтиды:
⦁ кальций;
⦁ 3-омега;
⦁ магний;
⦁ D3 дәрумені.
ШС кезінде дененің өмірлік белсенділігін жоғары деңгейде сақтай алатын жеткілікті сұйықтықты тұтыну маңызды. Бүйрек қалыпты жұмыс істеуі үшін күніне кем дегенде 1,5 литр су ішу керек. Сондай-ақ, жаңа сығылған шырындар туралы ұмытпаңыз. Қан тазартатын және көптеген дәрумендері бар анар, апельсин, грейпфрут шырынын тұтынған жөн.

ШС кезінде тұтынуға болмайтын өнімдер:
1. Қаныққан майлар. Олардың көздері-малдан алынатын өнімдер-қызыл ет және майлы сүт өнімдері. Майлар пальма және кокос майында да бар.
2. Транс-майлар. Рационнан печеньені, крекерді, бәлішті және ингредиенттер тізіміне транс-майларын қосатын кез-келген басқа оралған тағамдарды алып тастау керек.
3. Сиыр сүті. Оның құрамында қаныққан майлар мен кейбір белоктар бар, оларды ШС-бен ауыратын науқастарға қолдануға болмайды. Егер сіз рационнан сүтті алып тастауға әрекет жасап жүрген болсаңыз, кальций, ақуыз және Д витаминінің басқа көздерін табу керек.
4. Қант. Шамадан тыс, әсіресе тәттілер түріндегі қант артық салмаққа әкеледі. Артық салмақ ШС-бен ауыратын науқастарда кеңінен таралған шаршауды арттырады. Егер тәттілерден бас тарту қиын болса, қантты аз мөлшерде балмен алмастырған жөн.
5. Аспартам. Көптеген алкогольсіз сусындар мен тағамдарда қантты алмастырғыш ретінде табылған, ШС-дан туындаған миелин қабығының зақымдалуын арттыруы мүмкін. Аспартам бар тағамдарды тұтынбайтындығыңызға көз жеткізу үшін жапсырмаларды мұқият оқып шығыңыз. Зерттеулер көрсеткендей, бұл заттың аз мөлшері де ШС-бен ауыратын науқастарда неврологиялық зақымданудың күшеюіне әкелуі мүмкін.
6. Алкоголь.
7. Кофеин. Науқастарда қуық проблемалары жиі кездеседі. Кофеин қабылдауды азайту зәр шығарумен байланысты кейбір белгілерді жеңуге көмектеседі, сонымен қатар ағзадағы қабыну процестерін азайтады.
8. Тұз. Neurology, Neurosurgery & Psychiatry, журналына сәйкес көп мөлшерде тұзды тұтыну ШС белгілерінің шиеленісуіне байланысты. Ыдысқа тұз қосуды шектеңіз, жаңа піскен немесе мұздатылған көкөністерді сатып алыңыз және барлық консервіленген тағамдардан аулақ болыңыз. Егер сіз осындай кейбір тағамдардан бас тарта алмасаңыз, артық натрийден құтылу үшін тағамды мұқият жуып алыңыз.
Күнделікті рационды қорытындылап, одан қандай азық-түліктерді толық алып тастау немесе мейлінше алып тастау керектігін айтайық:
⦁ еттің қызыл сұрыптарынан жасалған жартылай фабрикаттар мен шұжық өнімдері;
⦁ бидай, қара бидай, арпа өнімдері;
⦁ сары уыз;
⦁ сүт өнімдері;
⦁ сыра және алкоголь;
⦁ бұршақты өнімдер;
⦁ тәттілер;
⦁ қою шай және кофе;
⦁ фастфуд.
Сондай-ақ, бұрын аллергия болған немесе қазір бар өнімдерді алып тастау керек. Өзіңізді аллергендері бар тамақтардан кепілді түрде қорғау үшін талдамалар жасау керек.

Если имеются более тяжелые физические недостатки, спортивная программа должна быть соответствующим образом скорректирована. Например, катание на велосипеде затруднено при спазме мышц. С другой стороны, для них рекомендовано плавание, потому пациенты могут передвигаться в воде так же легко, как здоровые люди. При неустойчивости во время стояния или шаткой походке силовая тренировка со свободным весом несет риск получения травмы. Лучше тогда использовать тренажеры, которые находятся в каждом спортзале. Но не всегда пациент может попасть в спортзал в силу разных причин, поэтому можно составить домашнюю программу тренировок с вспомогательными приспособлениями, которые можно найти в любой квартире (мяч, книги, веревки, табуреты, стулья и т.д.)
Какой вид спорта правильный, каким можно заниматься, а каким нет –решается только индивидуально!!! Если пациент сомневается, поможет консультация с лечащим врачом или тренером. Идеально заниматься аквааэробикой, плаванием, йогой, пилатесом, растяжкой два –три раза в неделю, по возможности с двухдневным отдыхом между ними. За это время мышцы адаптируются к нагрузкам и организм не переутомится.
⦁ Скандинавская ходьба
Скандинавская ходьба отлично разгружает опорно-двигательный аппарат. Очень важна в этом виде спорта правильная экипировка, в частности длина палок. Лучше всего в этом разбирается специалист, поэтому надо обратиться к нему за советом. Интенсивность тренировки будет зависит от рельефа местности, от погоды, от выбранного шага. Начинающие должны обратить внимание на удобную обувь и научиться правильной технике. Занятия значительно улучшают равновесие, выносливость, улучшают показатели тревожности.
⦁ Плавание
Чтобы плавание принесло пользу, надо овладеть техникой. Если вытянуть во время плавания голову, а ноги будут свисать вниз, то шейный позвоночник будет перегружен и плавание только принесет вред. Идеально плавать в очках лицом вниз. Если слабые ноги, хорошо брать дощечку и нагружать ноги. Прохладная вода не должна являться противопоказанием, так как через пару-тройку кругов пловец разогреется и будет чувствовать себя комфортно.
⦁ Аквааэробика
Аквафитнес подходит практически для всех пациентов. Водная гимнастика используется даже в реабилитационном периоде у людей любого возраста. Противопоказания есть только для лиц, страдающих кожными проблемами и аллергией на хлорку. В воде легко тренируется сила и выносливость. Под музыку и в команде занятия проходят увлекательно, легко снимают перенапряжение и проходят быстро, но очень продуктивно.
⦁ Занятия йогой
Занятия адаптированной йогой особенно рекомендуют пациентам с высокой тепловой чувствительностью. Это безопасная и очень эффективная практика. Новичкам надо помнить, что не стоит как можно быстрее освоить все асаны. Это заблуждение, что хорошо освоенная трудная поза поможет вылечиться и принесет облегчение. Наоборот, организм может не справится с непосильной задачей и болезнь начнет прогрессировать. Сначала надо освоить дыхательную технику, научиться правильно сидеть с прямой спиной и мысленно расслаблять напряженные мышцы. Только, когда человек научится гармонично соединять дыхание, позу и движение, только тогда можно ждать результат. По книжкам, роликам и без учителя это сделать проблематично. Но при желании хорошего учителя найти все-таки можно, а, значит, можно получить отличные результаты, так как йога – это система, отработанная тысячелетиями и прекрасно себя зарекомендовавшая не только у больных РС, но и врачей. В Америке йога включена в восстановительную программу больных рассеянным склерозом наряду с ЛФК, плаванием, психотерапией и вегетарианской диетой.
Через полгода систематических занятий йогой уходит утомляемость, больные становятся более выносливыми и пластичными, уменьшается сонливость, улучшается мелкая моторика, появляется вкус к жизни, больные начинают осознанно воспринимать свое тело и понимать его.
⦁ Пилатес и стретчинг
Гимнастические упражнения на занятиях по пилатесу, стретчингу тренируют большие группы мышц, уменьшают утомляемость и депрессию, улучшают чувство равновесия. Схема занятий будет в каждом конкретном случае индивидуальной и зависеть от течения болезни и выраженности симптомов. Тренер должен иметь опыт работы с больными рассеянным склерозом. Занятия должны проходить без чрезмерных усилий и перенапряжения. Практикуются вспомогательные приспособления – мячи, валики, эспандеры, резиновые ленты. Усилия сочетаются с периодами расслабления и отдыха.
⦁ Езда на велосипеде
Врачи рекомендуют езду на велосипеде не всем, она запрещена пациентам со спазмами мышц и нарушением равновесия. Но, если жалоб на склонность к спазмам нет, если координация сохранена, если скорость и расстояние будут правильно адаптированы к проблемам организма, то результаты будут отличными. В любом случае, можно заниматься на велотренажере. Упражнения улучшают функцию ходьбы.
Очень трудно подобрать идеальный вид спорта для страдающего рассеянным склерозом, так как недуг влияет на каждого по-разному. Здесь мы остановились только на самых безопасных видах. Прислушивайтесь к своему организму и анализируйте его ответные реакции и тем самым выбирайте подходящий вам вид спорта. Конечно мы понимаем зачастую проблема в том что не каждый пациент сможет оплатить занятия с тренером и даже выйти из дома по состоянию здоровья, но здесь самое главное поддержка родных и работа с психологом для правильного настроя и принятия ситуации, а дальше всегда можно найти выход.
Советы больным рассеянным склерозом, занимающимся спортом
⦁ Площадка для проведения тренировки должна быть безопасной – покрытие нескользкое, освещение достаточное, вспомогательный материал удобный, при неустойчивом равновесии должна быть перекладина, за которую удобно будет держаться.
⦁ Перед каждой тренировкой надо разогреться
⦁ Новичкам увеличивать время тренировки необходимо постепенно, циклически повышая уровень нагрузки, помня принцип «от простого к сложному».
⦁ Если во время занятия появятся какие-либо проявления болезни (или новые симптомы), сбавьте темп или прекратите заниматься.
⦁ Амплитуда движений во время упражнений должна быть разнообразной, но сами движения медленные.
⦁ Стретчинг должен быть минимум 2 раза в неделю. Мышцы (особенно склонные к спазмам) надо растягивать медленно с последующим расслаблением.
⦁ Во время силовых тренировок (лучше работать с собственным весом) не должно быть болевых ощущений.
⦁ Не доводите себя до усталости и опустошения. Чрезмерное усердие приведет к удручающему результату, обострение не заставит себя ждать
⦁ После тренировки необходимо остыть и принять прохладный душ
⦁ Если все-таки чувство усталости осталось – надо отдохнуть.
Заключение
Больным рассеянным склерозом физкультурой не только можно заниматься, но и необходимо. Адекватная физическая нагрузка влияет на самочувствие больного, повышает его эмоциональный тонус, дарит радость и помогает справиться с симптомами. Правильно подобранные упражнения развивают выносливость, укрепляют мышцы, помогают сохранять равновесие и держать баланс, регулируют работу мочевого пузыря и кишечника. Но подбор упражнений надо доверить врачу или грамотному тренеру, имеющему опыт работы с больными рассеянным склерозом. Программа должна составляться с учетом индивидуальных ограничений и постоянно корректироваться при изменении состояния и появлении (исчезновении) новых симптомов. Не стоит горячиться и изнурять организм ежедневными тренировками. Отдых важен так же, как и нагрузка! Должна быть выработана определенная система тренировки, тогда организм может настроиться на целенаправленную работу и включить механизмы адаптации.  
Любая регулярная физическая активность приносит пользу при рассеянном склерозе, так как укрепляются мышцы, пациент получает навыки эмоционального расслабления, настроение улучшается!
К сожалению у нас в городе нет обученных тренеров, но есть тренеры по болезни Паркинсона.

ШС кезінде спортпен шұғылдануға бола ма?
Егер ауыр дене кемшіліктері болса, спорттық бағдарлама тиісті түрде түзетілуі керек. Мысалы, бұлшықет түйілгенде велосипедпен жүру қиынға соғады. Екінші жағынан, оларға жүзумен айналысқан жөн, сондықтан пациенттер сау адамдар сияқты суда оңай қозғала алады. Бір жерде тұру кезінде тепе-теңдікті ұстай алмағанда немесе аяқты тәлтіректеп басқан кезде еркін салмақпен күштік жаттығу жарақат алу қаупін тудырады. Ондай болса әр спортзалда орналастырылатын тренажерлерді қолданған дұрыс. Бірақ пациент әртүрлі себептерге байланысты спортзалға кіре алмайды, сондықтан сіз кез-келген пәтерде (доп, кітаптар, арқан, отырғыш, орындықтар және т. б.) табуға болатын көмекші құрылғылармен үйде жаттығу бағдарламасын жасай аласыз.)
Қай спорт түрі дұрыс, қайсысымен шұғылдануға болады, қайсысымен болмайды – бұл тек қана жеке-жеке шешіледі!!! Егер пациент күмәнданса, дәрігермен немесе жаттықтырушымен кеңескен жөн. Су аэробикасымен, жүзумен, йогамен, пилатеспен, бұлшықетті созумен аптасына екі –үш рет, мүмкіндігінше арасында екі күн демала отырып айналысу өте тиімді. Осы уақыт ішінде бұлшықеттер жүктемелерге бейімделеді және дене шаршамайды.
⦁ Скандинавиялық жүріс
⦁ Скандинавиялық жүріс тірек-қимыл жүйесін өте жақсы босаңсытады. Бұл спорт түрінде дұрыс жабдықтарды пайдалану, атап айтқанда таяқтардың ұзындығын қадағалау өте маңызды. Мұны маман жақсы түсінеді, сондықтан сіз оған кеңес алуыңыз керек. Жаттығудың қарқындылығы аймақтың бедеріне, ауа-райына, таңдалған қадамға байланысты болады. Жаңадан бастаушылар аяқ-киімнің ыңғайлы болуына назар аударып, дұрыс техниканы үйрену керек. Сабақтар тепе-теңдікті, төзімділікті едәуір жақсартады, мазасыздық көрсеткіштерін жақсартады.
⦁ Жүзу
Жүзу пайдалы болу үшін техниканы меңгеру керек. Егер сіз жүзу кезінде басыңызды созып, аяқтарыңызды төменге салбыратып қойсаңыз, онда мойын омыртқасы шамадан тыс жүктеледі және жүзу тек зиян келтіреді. Көзілдірік тағып бетті төмен қаратып жүзу ең тиімді тәсіл. Егер аяқтарыңыз әлсіз болса, тақтайды алып, салмақты аяққа түсірген жөн. Салқын су қарсы көрсетілім болмау керек, өйткені бірнеше рет айналғаннан кейін жүзуші жылынып, өзін жайлы сезінеді.
⦁ Су аэробикасы
Аквафитнес барлық пациенттер үшін жарайды. Су гимнастикасы кез-келген жастағы адамдарда тіпті оңалту кезеңінде де қолданылады. Қарсы көрсетлімдер тек қана тері проблемалары бар және хлорға аллергиясы ұстайтын адамдарда бар. Суда күш пен төзімділік оңай жаттығады. Музыка қойып өткен және командаға бөлінген сабақтар қызықты болып табылады, шамадан тыс жүктемені оңай алып басады және тез, бірақ өте нәтижелі өтеді.
⦁ Йога сабақтары
Бейімделген йога сабақтары әсіресе жылуға сезімталдығы жоғары науқастарға ұсынылады. Бұл қауіпсіз және өте тиімді тәжірибе. Жақсы игерілген қиын поза сауығып, жеңілдік әкеледі деген жаңсақ түсінік бар. Керісінше, ағза шамадан тыс жүктемені көтере алмай, ауру үдей бастауы мүмкін. Алдымен сіз тыныс алу техникасын игеріп, арқаңызды тік ұстап дұрыс отыруды үйрену және ойша шиеленіскен бұлшықеттерді босаңсыту қажет. Сонда ғана адам тынысын, позасын және қозғалысын үйлесімді біріктіруді үйрене алады, сонда ғана нәтиже күтуге болады. Кітаптарға, роликтерге қарап және үйрететін біреу болмаса мұны істеу қиын. Бірақ ниет болса сол үйретушіні табуға да болады, демек, керемет нәтижеге де жетуге болады, себебі йога - мыңдаған жылдар бойы сыннан өткен және тек ШС-бен ауыратын науқастар ғана емес, сонымен қатар дәрігерлер де мойындаған жүйе. Америкада йога жаттығу терапиясы, жүзу, психотерапия және вегетариандық диетамен қатар шашыраңқы склерозбен ауыратын науқастарды қалпына келтіру бағдарламасына енгізілген.
Жарты жыл бойы жүйелі түрде йогамен шұғылданғаннан кейін шаршағыштық кетеді, науқастар төзімді және икемді болады, ұйқышылдық азаяды, ұсақ моторика жақсарады, өмірге деген құлшыныс пайда болады, науқастар өз денесін саналы түрде қабылдай бастайды және оны түсінеді.
⦁ Пилатес және созылу
Пилатес, стретчинг сабақтарындағы гимнастикалық жаттығулар, созылу үлкен бұлшықет топтарын жаттықтырады, шаршау мен депрессияны азайтады, тепе-теңдік сезімін жақсартады. Сабақ кестесі әр жағдайда дербес болады және аурудың ағымына және симптомдардың ауырлығына байланысты болады. Жаттықтырушының шашыраңқы склерозбен ауыратын науқастармен жұмыс істеу тәжірибесі болу керек. Сабақтар шамадан тыс күш салусыз және шектен тыс шиеленісусіз өтуі керек. Көмекші құрылғылар - шарлар, роликтер, эспандерлер, резеңке таспалар қолданылады. Күш салу релаксация және демалу кезеңдерімен үйлестіріледі.
⦁ Велосипедпен жүру
Дәрігерлер барлығына велосипедпен жүруді ұсынбайды, бұлшықеті түйілетін және тепе-теңдігі бұзылған науқастарға велосипед тебуге тыйым салынады. Бірақ, егер бұлшықеттің түйілуіне бейімділік туралы шағымдар болмаса, үйлесімділік бұзылмаған болса, жылдамдық пен қашықтық ағза проблемаларына дұрыс бейімделсе, онда нәтижелер керемет болады. Қалай болғанда да, велотренажермен жаттығуға болады. Жаттығулар жаяу жүру функциясын жақсартады.
Көптеген склерозбен ауыратын адамдар үшін мінсіз спорт түрін таңдап алу өте қиын, өйткені ауру әр адамға әртүрлі әсер етеді. Мұнда біз спорттың тек ең қауіпсіз түрлеріне тоқтадық. Ағзаңызға құлақ салып, оның жауаптық реакциясын талдаңыз, сөйтіп өзіңізге лайық спорт түрін таңдап алыңыз. Әрине, біз әр пациенттің жаттықтырушымен сабақ ақысын төлей алмайтындығын және тіпті денсаулығына байланысты үйден шыға алмайтындығын түсінеміз, бірақ мұнда ең бастысы-туыстардың қолдауы және жағдайды дұрыс қабылдау үшін психологпен жұмыс жасау, содан кейін міндетті түрде амалын табуға болады.
Спортпен шұғылданатын шашыраңқы склерозбен ауыратын науқастарға кеңестер
1. Жаттығу алаңы қауіпсіз болуға: жабыны тайғақ емес, жеткілікті жарықтандырылған, көмекші материал ыңғайлы, тұрақсыз тепе-теңдік жағдайында ыңғайлы болатын тірек болуға тиіс.
2. Әр жаттығудың алдында денені қыздырып алу керек
3. Жаңадан бастаушыларға жүктеме деңгейін цикл-циклымен арттыра отырып, «қарапайымнан күрделіге» қағидатын есте сақтай отырып, жаттығу уақытын біртіндеп көбейту керек.
4. Егер сабақ кезінде аурудың қандай да бір белгілері (немесе бұрын байқалмаған белгілері) пайда болса, қарқынды басыңыз немесе жаттығуды тоқтатыңыз.
5. Жаттығу кезіндегі қозғалыс амплитудасы әртүрлі болса да, қозғалыстардың өзі баяу болуға тиіс.
6. Стретчинг аптасына кемінде 2 рет жасалу керек. Бұлшықеттерді (әсіресе түйілуге бейім) біртіндеп созып, содан кейін демалу керек.
7. Күш жаттығулары кезінде (өз салмағыңызбен жұмыс істеген дұрыс) ауырсыну сезімдері болмау керек.
8. Өзіңізді шаршатпаңыз және күйзеліске ұшырауға алып келмеңіз. Шамадан тыс құлшыныс өте ауыр нәтижеге алып келеді, асқыну сізді күттірмейді.
9. Жаттығудан кейін денені суытып, салқын душ қабылдау керек
10. Егер әлі де шаршау сезімі әлі де бар болса, демалу керек.
Қорытынды
Склерозбен ауыратын науқастарға дене шынықтырумен айналысуға болады, онымен қоса қажет те. Барабар дене жүктемесі науқастың хал жайына әсер етеді, оның эмоциялық тонусын арттырады, қуаныш сыйлайды және симптомдарды жеңуге көмектеседі. Дұрыс таңдалған жаттығулар төзімділікті дамытады, бұлшықеттерді нығайтады, тепе-теңдікті сақтауға және балансты бірқалыпты ұстап тұруға көмектеседі, қуық пен ішектің жұмысын реттейді. Бірақ жаттығуларды таңдау дәрігерге немесе шашыраңқы склерозбен ауыратын науқастармен жұмыс тәжірибесі бар білікті жаттықтырушыға тапсырылу керек. Бағдарлама жеке шектеулерді ескере отырып жасалуыға және жай-күйі өзгерген және жаңа симптомдар пайда болған (жоғалып кеткен) кезде үнемі түзетілуге тиіс. Қызбалыққа салынудың және ағзаны күнделікті жаттығулармен шаршатудың қажеті жоқ. Демалыс жүктеме сияқты маңызды! Белгілі бір жаттығу жүйесін жасау керек, содан кейін дене мақсатты жұмысқа бейімделіп, бейімделу тетіктерін қамтуы мүмкін. Кез-келген тұрақты физикалық белсенділік шашыраңқы склерозға пайдалы, өйткені бұлшықеттер ныңаяды, пациент эмоционалды релаксация дағдыларын алады, көңіл-күй жақсарады!
Өкінішке орай, біздің қаламызда оқытылған жаттықтырушылар жоқ, алайда Паркинсон ауруымен ауыратын адамдармен жұмыс жүргізу тәжірибесі бар жаттықтырушыларды табуға болады.

Категорически нельзя:
⦁ переусердствовать
⦁ не отдыхать
⦁ недосыпать
⦁ силовые упражнения с утяжелением
⦁ заниматься спортом до утомления
⦁ занятия, приводящие к истощению
⦁ строгая диета
⦁ голодание
⦁ чрезмерные нагрузки на работе
⦁ тяжелый физический труд
⦁ как ни странно, болеть
⦁ баня, сауна, парилка, горячие ванны
⦁ некоторые лекарства
Давайте подробно остановимся на каждом:
Иногда, так случается, мы упускаем нить времени, засиживаемся допоздна, доделывая проект, или тусуемся ночи напролет, или просто накопилось много дел по дому. Ситуация, что называется, как палка о двух концах. И хочется и колется. Чрезмерные усилия над организмом, когда тот уже хочет отдыхать, не приведет ни к чему хорошему у больных рассеянным склерозом. Любые переусердствования приводят, как правило, к новым обострениям. Вся хитрость этой болезни кроется в замедленной реакции. Рецидив не происходит сиюмоментно, но будьте уверены, провоцируя заболевание оно рано или поздно ответит вам обострением. Поэтому первым пунктом наших противопоказаний будет:
⦁ нельзя насиловать свой организм! И, если ты хоть чуточку начинаешь уставать, бросай все и марш отдыхать в горизонтальное положение! Отдых теперь твой друг и в этой дружбе командуешь не ты.
ПИТАНИЕ
Мы все знаем, что питание — это важно, но для нас это скорее не просто важно, а необходимо. Вследствие первого пункта противопоказаний при рассеянном склерозе, мы можем забыть покушать и пропустить прием пищи. Позволив себе сделать это однажды, все повторится вновь. Тогда не позволяйте. Недоедание или переедание это своего рода насилие над организмом. Любые нарушения в стабильной работе организма могут привести к обострениям. Выработайте в себе привычки. Ну вы же как то приучили себя ходить в туалет и чистить зубы по утрам. Делаем вывод и пишем второй пункт:
⦁ Не пропускате прием пищи, но и не переедайте. Помним про гармонию. Не издевайтесь лишний раз над своим организмом, теперь он в десять раз особеннее.
ПЕРЕОХЛАЖДЕНИЕ И ЖАРА
Вообще температура — это отдельная тема для поста. Мы исключаем все, что по сути может провоцировать обострения или ухудшать имеющиеся. Так вот жара является тем исключением. Даже обычному человеку можется стать плохо под прямыми лучами солнца, не говоря уже о человеке с РС. Любимой бане придется сказать нет, как и сауне. Высокая температура, как считают врачи, снижают проводимость сигналов в нервах. Следующим пунктом противопоказаний:
⦁ Категорически исключить резкую смену климата, баню, сауну, и всегда помнить, что высокая температура, это враг для рассеянного склероза.
ИСТОЩЕНИЕ
Любые виды утомления, в том числе и приводящие к истощению организма могут плохо сказаться на больном. Под словом истощение понимать следует строгую диету, голодание, чрезмерные занятия спортом, марафоны и тд. Все то, что заставляет вас пропотеть, не является положительным, если речь идет о рассеянном склерозе. Итак:
⦁ Исключить любые занятия, приводящие организм к истощению.
БОЛЕЗНЬ
Как ни странно, болеть значит провоцировать обострение. Ослабленный иммуннитет является хорошим шансом для миелиновой атаки. РС не дремлет, даже когда организму нужно заниматься лечением простуды.
— Стараться не болеть. Профилактические меры могут помочь. Во избежании подхватить вирус во время эпидемии не выходите лишний раз без повязки из дома.
ЛЕКАРСТВА
Обострение может спровоцировать прием лекарственного вещества индометацин, который испоьзуют для лечения воспалительных и дегенеративных заболеваний опорно-двигательного аппарата. Из группы нестероидных противовоспалительных препаратов безопасными считаются аспирин и парацетамол.
При диагнозе РС противопоказаны препараты гамма — интерферона, так как они провоцируют и обостряют, как болезнь, так и её симптомы. Рекомендуется внимательно отнестись к назначенным иммуномодуляторам, в том числе индукторам интерферонов. Противопоказаны любые препараты на основе эхинацеи. Имейте привычку советоваться со своим врачом прежде чем начинать прием лекарственного средства, тем более вопреки предостережениям на упаковках.
ЧРЕЗМЕРНОЕ ЗАНЯТИЕ СПОРТОМ
Усиленные занятия спортом и другие подобные виды деятельности, напрямую связанные с тяжелыми изнурительными физическими нагрузками, следует исключить. Работа в спортивном зале, накачивая мышцы, является прямым синонимом слова изнурение. Необходимо в срочном порядке исключать этот род занятий из своего расписания.
После обострений в период реабилитации полезным будет лечебная гимнастика, работа с опорно двигательным аппаратом, упражнения для баланса тела, физиотерапия. Массаж поможет быстрее вернуться в работоспособное, активное состояние. Эти меры в меньшей степени способствуют проявлению функциональных расстройств.

ШС кезінде қандай қарсы көрсетілімдер белгіленеді?
Қатаң түрде тыйым салынады:
⦁ Шамадан тыс тырысуға
⦁ Демалмауға
⦁ Толық ұйықтамауға
⦁ Ауыр жүк қолданылатын күш жаттығуларын жасауға
⦁ Спортпен шаршағанша айналысуға
⦁ Жүдеуге алып келетін жаттығуларды жасауға
⦁ Қатар диета сақтауға
⦁ Ашығуға
⦁ Жұмыста шамадан тыс жұмыс жасауға
⦁ Ауыр дене жұмысын орындауға
⦁ Қызық көрінсе де, ауыруға
⦁ Монша, сауна, ыстық ванна қабылдауға, бумен қыздырынуға
⦁ Кейбір дәрілерді қабылдауға
Әрқайсысына егжей-тегжейлі тоқталайық:
Кейде уақыт желісін жіберіп аламыз, жобаны жасап бітіреміз деп кеш батқанша жұмыста отырамыз, немесе таң атқанша сайран құрамыз, немесе жай үйдегі шаруаларымызды бітіре алмаймыз. Екі ұшты таяқ секілді. Қалап тұрсаң да, қолдан келмейді. Демалғысы келіп тұрған ағзаға шамадан тыс күш салу шашыраңқы склерозбен ауыратын адамдарды жақсылыққа әкелмейді. Кез-келген асыра күш салу жаңа асқынуларға әкеледі. Бұл аурудың сыры оның баяулатылған реакцияға алып келетіні. Ол бірден қайталанбайды, алайда ауруды өршіте берсеңіз, ерте ме, кеш пе ол сізге асқынумен жауап береді. Сондықтан біздің қарсы көрсетілімдеріміздің бірінші тармағы төмендегідей болады:
⦁ Ағзаңызға шамадан тыс күш салмаңыз! Егер сен аз да болса шаршай бастасаң, бәрін таста да, көлденең жат та, демал! Бұдан былай демалыс ол сенің досың және бұл достықта пәрмен беретін сен емессің.
ТАМАҚТАНУ
Тамақтану маңызды екенін бәріміз білеміз, бірақ біз үшін бұл жай маңызды ғана емес, ол бізге қажет. Шашыраңқы склероз кезіндегі бірінші тармақтың салдарынан біз тамақтануды ұмытып кетуіміз және тамақ ішетін уақытты өткізіп алуымыз мүмкін. Оған бір рет жол берсеңіз, кейін міндетті түрде қайталанады. Сондықтан оған жол бермеңіз. Тамақты толық ішпеу немесе шамадан тыс тамақ ішу асқынуларға алып келуі мүмкін. Өзіңізді жақсы әдеттерге үйретіңіз. Дәретханаға баруға немесе таңертең тыс тазалауға өзіңізді үйреткендей. Осыдан қорытынды шығарып екінші тармақты жазамыз:
⦁ Тамақ ішетін уақытты өткізіп алмаңыз, алайда артық тамақ ішпеу керектігін де ұмытпаңыз. Үйлесімділік туралы естен шығармаңыз. Өз ағзаңызды қорламаңыз, енді ол сіз үшін он есе ерекше.
САЛҚЫН ТИЮ ЖӘНЕ ТЕРЛЕУ
Жалпы, температура ораза ұстайтындар үшін бөлек тақырып. Біз шын мәнінде асқынуларды қоздыруы немесе қазіргі жағдайыңызды нашарлатуы мүмкін барлық нәрсені жоққа шығарамыз. Сол жоққа шығаратын нәрселердің арасында аптап та бар. ШС-бен ауыратын адам былай тұрсын, жай адамның өзі ыстық күннің астында тұра алмайды. Сүйікті моншаңызға, саунаңызға жоқ деп айтуға мәжбүр боласыз. Дәрігерлер жоғары температура жүйкедегі сигналдардың өткізгіштігін нашарлатады дейді. Қарсы көрсетілімдердің келесі тармағы:
⦁ Климаттың күрт өзгеруін, ваннаны, саунаны үзілді-кесілді жоққа шығару және әрқашан жоғары температура шашыраңқы склероздың жауы екенін ұмытпау, бұл шашыраңқы склероздың нағыз жауы.
ЖҮДЕУ
Шаршаудың кез-келген түрі, соның ішінде ағзаның жүдеуіне алып келетін шаршау түрлері, науқас адамға кері әсер тигізуі мүмкін. Жүдету деп қатаң диетаны, ашығуды, спортпен шамадан тыс шұғылдануды, марафондарды және т.б. айтады. Шашыраңқы склероз туралы айтқанда сізді терлететін нәрсенің бәрі оң әсер тигізбейді. Сонымен:
⦁ Ағзаны жүдететін ешқандай әрекетті болдырмаңыз.
АУРУ
Бір таңқаларлығы, ауру өршуді тудырады. Әлсіреген иммундық жүйе миелин шабуылына жақсы мүмкіндік болып табылады. Тіпті аңзаға суық тиюді емдеу керек болса да, ШС асқынуға дайын тұрады
- Ауырмауға тырысыңыз. Алдын алу шаралары көмектесе алады. Эпидемия кезінде вирусты жұқтырып алмау үшін үйден таңғышсыз шықпауға тырысыңыз.
ДӘРІЛЕР
Асқыну тірек-қимыл аппаратының қабыну және дегенеративті ауруларын емдеуге арналған индометацин препаратын қабылдауды тудыруы мүмкін. Стероидті емес қабынуға қарсы препараттар тобынан аспирин мен парацетамол қауіпсіз деп саналады.
ШС диагнозы қойылған кезде гамма-интерферон препараттарын қабылдауға болмайды, өйткені олар ауруды да, оның белгілерін де қоздырады және күшейтеді. Тағайындалған иммуномодуляторларға, соның ішінде интерферон индукторларына мұқият қараған жөн. Қызылкүрең негізіндегі кез-келген препараттарды қабылдауға тыйым салынады. Дәрілік препаратты қабылдауды бастамас бұрын, қаптамадағы сақтану туралы ескертулерге қарсы, дәрігермен кеңесуді әдетке айналдырыңыз.
СПОРТПЕН ШАМАДАН ТЫС ШҰҒЫЛДАНУ
Ауыр дене жүктемелерімен тікелей байланысты күшейтілген спорт жаттығуларымен және басқа да осыған ұқсас қызмет түрлерімен мүлде айналыспау керек. Бұлшықетті ширықтыратын спорт жаттығулары қажудың тікелей баламасы. Осындай әрекеттерді шұғыл түрде тоқтату қажет.
Оңалту кезеңіндегі асқынулардан кейін терапиялық гимнастика, тірек-қимыл аппаратымен жұмыс, дене тепе-теңдігіне арналған жаттығулар, физиотерапия пайдалы болады. Массаж жұмысқа қабілетті, белсенді күйге тезірек оралуға көмектеседі. Бұл шаралар функционалды бұзылулардың байқалуына аз әсер етеді.

- МРТ головного и спинного мозга
- Олигоклональные АТ в крови и спиномозговой жидкости
- Тщательно собранный анамнез, наблюдение в динамике
Но в то же время нужно помнить о критериях исключения, которые позволяют усомниться об Рассеянном склерозе: ( помните Рассеянный склероз всегда диагноз исключения!!!) Примеры с неправильно установленным диагнозом приведу позже.

⦁ Диагнозды дұрыс қою үшін қандай талдамалардан және зерттеулерден өту керек?
- бас миы мен жұлын МРТ
- қан мен жұлын сұйықтығындағы олигоклональды АТ
- Мұқия жиналған анамнез, серпінді бақылану
Сонымен қатар шашыраңқы склероздың барына күдік туғызатын ерекшеліктер критерийлері туралы ұмыптау керек: (есіңізде болсын: шашыраңқы склероз бұл әрдайым ерекшеліктер диагнозы!!!). Даигноз дұрыс белгіленбеген жағдайлардың мысалын төменде келтіремін.

⦁ Какое МРТ и каких зон нужно делать при РС?
! Направление на МРТ дает лечащий врач в зависимости от неврологического статуса и клинических проявлений + МРТ головного и спинного мозга с контрастированием под динамическим контролем профессионалов высокого уровня ( в Семее Автушко С.В. диагностический центр) с использованием критериев MAGNIMS от 2016г. Очень важно проводить МРТ головного и спинного мозга мощностью 1,5 Т (ни в коем случае не 0,35 Т) в динамике на одном и том же аппарате и у одного и того же специалиста.

ШС кезінде қандай және қай аймақтардың МРТ өту керек?
МРТ-ға жолдаманы неврологиялық мәртебеге және клиникалық көріністерге қарай + 2016ж. MAGNIMS критерийлерін пайдалана отырып, жоғарғы деңгейдегі (Семейде С.В.Автушко диагностикалық орталығы) кәсіпқойлардың динамикалық бақылауымен контрастілеу арқылы бас миы мен жұлын МРТ-сын емдеуші дәрігер береді! Бас миы мен жұлын МРТ-сын бір аппаратпен және бір маманға көріне отырып, 1,5 Т қуатпен (0,35 Т емес) жүргізудің маңызы зор.

К сожалению, со стороны врача сказать что «я Вас понимаю» думаю будет не совсем корректно, так как ни один человек не испытав ту или иную ситуацию на себе, не сможет 100% понять что чувствует другой человек, тем не менее, все кто столкнулся с данной ситуацией, советую в первую очередь обратиться к психологу, психотерапевту (для нашего региона есть прекрасные специалисты как Кох и т д, потому что справиться с таким грузом в одиночку, закрывшись в себе практически невозможно, дорогие, Друзья, к сожалению точная причина данного заболевания не ясна, чтоб с корня решить проблему, но медицина не стоит на месте, с каждым годом появляются новые возможности, новые препараты для борьбы с этим недугом, вспомните когда-то люди умирали от чумы, оспы не зная лечения, но те времена уже позади, благодаря медицине, многие болезни сейчас излечимы и из можно контролировать, так давайте не будем унывать! Врачи всегда с Вами!

⦁ ШС диагнозымен қалай өмір сүруге болады?
Өкінішке орай, дәрігер тарапынан "Мен сізді түсінемін" деп айту дұрыс болмайды деп ойлаймын, өйткені бірде-бір адам осы немесе басқа жағдайды өз басынан өткізбей жатып, басқа адамның не сезінетінін 100% түсіне алмайды, дегенмен, осы жағдайға тап болғандардың бәріне бірінші кезекте психологқа, психотерапевтке жүгінуге кеңес беремін (біздің аймақта Кох және т. б. сияқты тамаша мамандар бар, өйткені мұндай қиындықтарды жалғыз өзі көтеруі мүмкін емес. Құрметті достар, өкінішке орай, бұл аурудың проблеманы түбегейлі шешу үшін дәл себебі анық емес, алайда жыл сайын осы қиындықпен күресуге арналған жаңа мүмкіндіктер, жаңа препараттар пайда болып жатыр. осы аурумен күресу үшін жаңа препараттар пайда болады. Есіңізде ме, бір кездері емін білмеген адамдар обадан, шешектен қырылып кетіп жатты. Алайда медицинаның арқасында ол заман артта қалды. Қазір көптеген ауруларды емдеуге және бақылауда ұстауға болады. Сондықтан еңсеміздік түсірмейік!!! Дәрігерлер әрдайым жаныңыздан табылады!

Головокружение это симптом у которого может быть множество причин и не только РС, поэтому прежде чем ответить на это вопрос хочу предупредить что нужно обратиться к лечащему врачу (невропатологу у которого вы наблюдаетесь чтоб выяснить причину данного симптома), зачастую головокружение может возникнуть при РС из-за мозжечковых изменений, нистагма тем самым вызывая такое субъективное ощущение головокружения. Если это нистагм то рек-ся препараты как клоназепам, баклофен, мексилитин, мемантин, доза данных препаратов подбирается индивидуально!!!

⦁ Бас айналғанда не істеу керек?
Бас айналу-бұл көптеген себептер болуы мүмкін симптом және РС ғана емес, сондықтан бұл сұраққа жауап бермес бұрын, сізге емдеуші дәрігермен (осы симптомның себебін анықтау үшін невропатологпен) кеңесуіңіз керек екенін ескертемін, көбінесе церебральды өзгерістерге байланысты ШС-ға айналуы мүмкін, нистагма осылайша бас айналудың осындай субъективті сезімін тудырады. Егер бұл нистагм болса, онда клоназепам, баклофен, мексилитин, мемантин сияқты препараттар ұсынылады, осы препараттардың дозасы жеке таңдалады!!!

«Асқыну» термині нені білдіреді?
⦁ Асқыну – ОЖЖ-гі жедел қабыну миелинсіздендіру (фокальдық немесе мультифокальдық) үдерісіне тән, бұрын байқалған немесе қазіргі уақытта бар, жедел немесе жеделдеу басталған, ұзақтығы 24 сағаттан кем емес, безгее немесе инфекциялық ауру белгілері байқалмайтын субъективті (пациент хабарлайтын) немесе объективті симптомдар.
⦁ Аталған симптомдар неврологиялық статусты объективті зерттеу деректерімен расталу керек.

Митоксантрон относится к противоопухолевым препаратам, который гасит иммунитет человека, так как РС это бунт иммунитета против своих клеток, поэтому это препарата как полицейский старается успокоить восстание организма против себя самого, он 10 раз мощнее чем Циклофосфан, его ээфект сохраняется в течении 12 мес после прекращения применения, схема этим препаратом каждые 3 мес внутривенно, частые побочные эффекты его кардиотоксичность, поэтому необходимо постоянно мониторировать состояние сердца, но в Казахстане нет опыта применения Митоксантрона, также из побочных эффектов можно отметить лейкопению (уменьшения клеток – лейкоцитов, отвечающих за защиту организма от воспаления), алопеция (выпадение волос), аменорея (которая приводит к бесплодию, поэтому дополнительно назначаются женские гормоны). Основное показание для данного препарата вторично-прогрессирующий РС, Прогрессирующе-рецидивирующий тип течения РС (ПРРС), Быстрое прогрессирование рецидивирующе-ремиттиющего РС (РРРС) в случае, если состояние пациента не соответствует критериям назначения лечения интерферонами-бета или Копаксоном, или лечение оказалось не эффективным.

⦁ Митоксантрон деген не және оны қандай жағдайларда тағайындайды?
Митоксантрон адамның иммунитетін басатын ісікке қарсы препараттарға жатады, өйткені ШС бұл өз жасушаларына қарсы иммунитеттің бүлік шығаруы, сондықтан бұл препарат полицей секілді организмнің өзіне қарсы көтерілуін тыныштандыруға тырысады. Ол Циклофосфанға қарағанда 10 есе күшті, оның әсері қолдануды тоқтатқаннан кейін 12 ай бойы сақталады, бұл препараттың схемасы бойынша әрбір 3 ай сайын көктамыр ішіне енгізу керек, оның кардиотоксикалық жанама әсерлері жиі болады, сондықтан жүректің жай-күйіне үнемі мониторинг жасап тұру керек. Алайда Қазақстанда сондай – ақ, жанама әсерлерден лейкопенияны (ағзаны қабынудан қорғауға жауапты лейкоциттердің жасушаларының азаюы), алопеция (шаштың түсуі), аменорея (бедеулікке әкеледі, сондықтан әйелдер гормондары қосымша тағайындалады) атап өтуге болады. Егер пациенттің жай-күйі Интерферон-бета немесе Копаксонмен емдеуді тағайындау критерийлеріне сәйкес келмеген немесе емдеу тиімді болмаған жағдайда осы препарат үшін негізгі көрсетілім қайталама-үдемелі ШС, ШС (ҮҚШС) ағымының үдемелі-қайталанатын түрі, рецидивті-ремиттеуші ШС (РШС) жылдам үдеуі.

Спастичность это повышение тонуса мышц, специальное лечение необходимо лишь тогда , когда она влиякт на функциональную активность пациента и нарушает сон, основное лечение спастичности ЛФК, массаж, физиолечение, а лекарства лишь дополняют немедикаментозные методы лечения. К усилению спастичности могут привести такие факторы как эмоциональные нарушения, болевые ощущения при длительных запорах и т д при исключении этих провоцирующих факторов если спастичность уменьшается то нет необходимости в приеме дополнительных препаратов. Также нужно помнить что повышенный мышечный тонус маскирует мышечную слабость и незначительная спастичность сохраняет способность к передвижению! Однако выраженная спастика затрудняет активное движение в большей степени чем слабость. До начала антиспастической терапии нужно оценить возможные последствия в виде усиленияслабости!!! Общим правилом антиспастической терапии является начало с малых доз с постепенным их увеличением и использованием минимальной дозы, на котором получен желаемый эффект. К антиспастичексим препаратам относится: Баклофен, Сирдалуд, Мидокалм. Также используется ботулинотерапия, для нашего города такая процедура доступна в Инвитро +. Но все что сказано выше носит просветительный характер, ни в коем случае нельзя самостоятельно без назначения врача принимать эти препараты!!!

⦁ Спастика деген не? Онымен қалай күреседі?
Спастикалылық - бұлшықет тонусының жоғарылауы. Арнайы емдеу науқастың функционалды белсенділігіне әсер етіп, ұйқыны бұзған кезде ғана қажет. Спастикалылықты емдеудің негізгі жолдарына ЛФК, массаж, массаж, физиотерапия жатады, ал дәрі-дәрмектер тек дәрілік емес емдеуді толықтырады. Осы қоздырғыш факторларды қоспағанда, эмоционалды бұзылулар, ұзақ іш қату кезіндегі ауырсыну және т.б. сияқты факторлар серпімділіктің жоғарылауына әкелуі мүмкін, егер серпімділік төмендесе, онда қосымша дәрі-дәрмектерді қабылдаудың қажеті жоқ. Сондай-ақ, бұлшықет тонусының жоғарылауы бұлшықет әлсіздігін жасырады және аздап серпімділік қозғалыс қабілетін сақтайды! Алайда, айқын спастика әлсіздікке қарағанда белсенді қозғалысты қиындатады. Антиспастикалық терапия басталғанға дейін әлсіздікті күшейту түрінде мүмкін болатын салдарды бағалау керек!!! Антиспастикалық емнің жалпы ережесі шағын дозалардан бастап, оларды біртіндеп ұлғайта отырып және қажетті әсер алынған ең төменгі дозаны пайдалана отырып бастау болып табылады. Антиспастикалық препараттарға мыналар жатады: Баклофен, Сирдалуд, Мидокалм. Ботулинотерапия да қолданылады, біздің қаламызда мұндай процедураны Инвитродан алуға болады. Бірақ жоғарыда айтылғандардың бәрі ағартушылық сипатқа ие, ешқандай жағдайда дәрігердің тағайындауынсыз бұл препараттарды өздігінен қабылдауға болмайды!!!

Карбамазепин, габапентин, клоназепам, леветирацетам
Большое значение имеют немедикаментозные методы: кинезиологическая компенсация, стабилометрия с применением специальных платформ, применение утяжеляющих браслетов и упражнений по восстановлению координации и разработка нового двигательного стереотипа.

Медикаментозные возможности уменьшения тремора и дискоординации очень ограничен:
•курсы витамина В6 (1% раствор по 1 мл внутримышечно через день № 15)
•бета-адреноблокаторы (анаприлин до 120-160 мг в сутки) в сочетании с антидепрессантами (небольшими индивидуальными дозами амитриптилина, начиная с 40 мг в сутки).

Для купирования выраженного тремора, достигающего степени гиперкинеза, можно использовать карбомазепин (с постепенным увеличением дозы с 0,1 до 1,2г в сутки, в среднем 0,6 г).

При длительном использовании препарата рекомендуется постепенное снижение дозы или перерывы в приеме на 2-4 недели.

При выраженных гиперкинезах изредка используют норакин по 0,01 мг в день, циклодол или наком в небольших дозах. Есть данные об успешном лечении тремора изониазидом в дозе от 800 до 1600 мг, постепенно наращивая её с 300-400 мг.

Обнадеживает применение при треморе онданстерона или зофрана (от 2 до 8 мл внутривенно или по 4 мг внутрь). У некоторых больных улучшение наступает на фоне применения семакса и глицина.

⦁ Аяқ-қол ұйығанда және дірілдегенде не істеу керек?
Карбамазепин, габапентин, клоназепам, леветирацетам
Дәрілік емес әдістер үлкен маңызға ие: кинезиологиялық өтемақы, арнайы платформаларды қолдана отырып стабилометрия, салмақты білезіктер мен үйлестіруді қалпына келтіру жаттығуларын қолдану және жаңа мотор стереотипін жасау.

Тремор мен дискоординацияны азайтудың медициналық мүмкіндіктері өте шектеулі:
* В6 витаминінің курстары (1 мл-ден 1% ерітінді күн сайын бұлшықет ішіне № 15)
* бета-адреноблокаторлар (тәулігіне 120-160 мг дейін анаприлин) антидепрессанттармен бірге (тәулігіне 40 мг бастап амитриптилиннің шағын жеке дозалары).

Гиперкинез дәрежесіне жететін айқын треморды басу үшін карбомазепинді қолдануға болады (дозаны біртіндеп тәулігіне 0,1-ден 1,2 г-ға дейін, орташа 0,6 г).

Препаратты ұзақ уақыт пайдаланғанда дозаны біртіндеп төмендету немесе 2-4 аптаға қабылдау үзілістері ұсынылады.

Айқын гиперкинезбен кейде күніне 0,01 мг норакин, циклодол немесе аз мөлшерде наком қолданылады. Треморды изониазидпен 800-ден 1600 мг-ға дейінгі дозада сәтті емдеу туралы мәліметтер бар, оны біртіндеп 300-400 мг-ден арттырады.

Онданстерон немесе зофран треморында қолдануды ынталандырады (көктамыр ішіне 2-ден 8 мл-ге дейін немесе ішке 4 мг). Кейбір науқастарда семакс пен глицинді қолдану аясында жақсару байқалады.

Какие анализы нужны контролировать?
• осмотр врача общей практики/терапевта 4 раза в год;
• осмотр невропатолога не реже 1 раза в 6-12 месяцев;
• анализ крови (2 раза в год);
• анализ мочи (2 раза в год);
• контрольная рентгенография органов грудной клетки 1 раз в год;
• контрольное обследование узких специалистов (2 в раза в год) по показаниям.
МРТ при обострении

⦁ Қай талдамаларды жүйлі түрде тапсырып тұру керек?
⦁ Қай талдамаларды бақылап тұру керек?
• жалпы тәжірибе дәрігерінің/терапевтің қарап тексеруі жылына 4 рет;
• невропатологтың қарап тексеруі 6-12 айда кемінде 1 рет;
• қан талдауы (жылына 2 рет);
• зәр талдауы (жылына 2 рет);
• көкірек қуысы мүшелерінің бақылау рентгенографиясы жылына 1 рет;
• тар шеңберлі мамандардың көрсеткіштер бойынша бақылау үшін қарап тексеруі (жылына 2 рет).
Өршіген кезде МРТ өту.

Для перевозки препарата необходимо приобрести сумку-холодильник или хотя б хладагент и обязательно справку что пациент нуждается в ежедневных инъекциях

⦁ ШСАӨП препаратын жолда қалай алып жүру керек?
Препаратты тасымалдау үшін тоңазытқыш сөмкесін немесе Б салқындатқышты сатып алу керек және пациенттің күнделікті инъекцияға мұқтаж екендігі туралы анықтама қажет

К сожалению если появилась такая симптоматика то рекомендуется переход на зондовое питание.

⦁ Ас қабылдау кезінде қиындықтар туындаса (жұта алмасам) не істеу керек? Өкінішке орай, мұндай белгілер пайда болса, зондпен тамақтануға көшу керек.

• осмотр врача общей практики/терапевта 4 раза в год;
• осмотр невропатолога не реже 1 раза в 6-12 месяцев;
• анализ крови (2 раза в год);
• анализ мочи (2 раза в год);
• контрольная рентгенография органов грудной клетки 1 раз в год;
• контрольное обследование узких специалистов (2 в раза в год) по показаниям.
МРТ при обострении